22 571 61 00
Pogoda 
e-usługi
strefa doradcy
Szkodniki magazynowe
Okres przedżniwny to dobry czas na przeglądy techniczne i ocenę magazynów zbożowych pod względem występowania szkodników magazynowych, a także ewentualna walka z nimi. Bardzo istotnym elementem walki ze szkodnikami jest poznanie ich biologii: cechy morfologiczne, cykl rozwojowy, rozmnażanie, odżywianie, itp.
W magazynach najczęściej występują roztocza, owady, gryzonie i ptaki.
Roztocza – rozkruszek mączny, roztoczek domowy i owłosiony. Niewielkie organizmy do 1 mm długości. Ciało pokryte włoskami i szczecinkami. Rozwój ciągły, dają kilkanaście pokoleń w ciągu roku. Żerują w całej masie zmagazynowanego ziarna, z nasion wygryzają bielmo. Są szkodnikami wtórnymi, czyli atakują uszkodzone ziarno. Nie żerują na pokarmach, które mają poniżej 12% wilgotności. Ziarno i produkty zbożowe, zaatakowane przez roztocza, mają nieprzyjemny zapach i nie nadają się do spożycia przez ludzi i zwierzęta.
Spośród owadów największe szkody wyrządzają chrząszcze i motyle.
Wołek zbożowy – chrząszcz o długości 2 – 5 mm. Ciało smukłe, barwy jasnobrązowej do czarnej, głowa wyciągnięta w ryjek. Unikają światła, co utrudnia ich wykrycie. Rozwój larwalny przebiega wewnątrz ziarniaka. Larwa wygryza całe jego wnętrze, pozostawiając tylko łupinę. W miejscu skupienia wołka temperatura masy ziarna może wzrosnąć około 10 oC. W sprzyjających warunkach jedna para może wydać pokolenie liczące 8 mln osobników, które skonsumuje około 6 ton ziarna.
Trojszyk – chrząszcz o rdzawo-brązowym ubarwieniu, długości 2,6 – 5 mm. W ogrzewanych magazynach może rozwijać się kilka pokoleń. Zasiedlenie ziarna następuje szybciej, jeśli część z nich jest połamana lub zmiażdżona. Chrząszcze mogą przegryzać opakowania papierowe, bawełniane i foliowe. Trojszyki wydzielają benzochinony, które absorbowane są przez zasiedlone ziarno i produkty, nabierając trwałego, nieprzyjemnego zapachu.
Kapturnik zbożowiec – chrząszcz o długości 2,5 – 3 mm, barwy brunatno czerwonej. Dorosłe owady żyją ponad 100 dni, żerując wytwarzają bardzo duże ilości pyłu. Porażone ziarno nabiera miodowego zapachu. Może rozwijać się w okresie letnim lub w ogrzewanych magazynach.
Spichrzel surynamski – chrząszcz długości 2,5–3,5 mm, bardzo ruchliwy. Po bokach przedplecza ma po 6 wyraźnych ząbków. Chrząszcze i larwy zaczynają żerowanie zwykle od zarodka, co dyskwalifikuje ziarno do siewu.
Skórek zbożowy - chrząszcz o rdzawobrunatnym ubarwieniu, ciało pokryte żółtymi włoskami długości 1,5–3,0 mm. Chrząszcze nie wyrządzają szkód, szkodliwe jest stadium larwalne. Żółte larwy mają ciało pokryte licznymi szczecinkami i pęczek włosków na odwłoku, które łatwo odłamują się przy dotknięciu. Spożyte z paszą, wbijają się w śluzówkę przewodu pokarmowego zwierząt, co jest przyczyną różnych stanów zapalnych, a niekiedy zadławienia się zwierzęcia. Żerujące larwy całkowicie niszczą ziarno. Są one odporne na głód i w niesprzyjających rozwojowi warunkach mogą zapadać w diapauzę.
Mklik mączny – motyl o rozpiętości skrzydeł do 25 mm i ciele długości około 14 mm. Przednie skrzydła są szare z dwoma charakterystycznymi ciemnymi zygzakowatymi liniami w części nasadowej i wierzchołkowej. Motyle nie pobierają pokarm i są aktywne tylko w nocy. Szkodliwe są gąsienice, przez całe życie przędą lepkie, jedwabne nici, którymi zlepiają w grudki ziarno, na którym żerują. Larwy żerują zwykle tylko w wierzchniej warstwie w oprzędach.
Mól ziarniak – motyl o rozpiętości skrzydeł 9 - 14 mm i długości ciała 6 - 8 mm. Przednie skrzydła są wąskie, srebrzysto-szare o żółtawym odcieniu z ciemnymi, nieregularnie rozmieszczonymi plamkami. Szkodliwe są gąsienice, które wgryzają się do ziarniaka i wyjadają tylko częściowo jego zawartość, a następnie atakują kolejne ziarniaki, które otaczają przędzą, łącząc w grudy nawet kilkadziesiąt ziarniaków. Przy dużej liczebności larw powierzchnię pryzmy ziarna pokrywa warstwa połyskującej przędzy.
Omacnica spichrzanka – motyl o rozpiętości skrzydeł 14 - 18 mm. Przednie skrzydła od nasady żółtawe, dalej ciemnoczerwone, lub ceglaste z szaroniebieskimi, poprzecznymi paskami. Szkodliwe są gąsienice, które żerują w oprzędach, a ich tempo rozwoju i barwa zależą od jakości pokarmu, zaraz po wyjściu z jaja. Szkodnik występuje w magazynach, sklepach i w mieszkaniach na produktach zbożowych, orzechach, suszonych owocach, ziołach, paszach, wyrobach cukierniczych. Od kilku lat spotykana coraz częściej.
Gryzonie – szczury i myszy – powodują znaczne straty w zasiedlonych magazynach. Żerując, mogą zjeść znaczne ilości ziarna, a jeszcze więcej zanieczyścić odchodami. Ponadto uszkadzają konstrukcje budynków magazynowych i wszelkie opakowania. Mogą roznosić choroby zakaźne i przenosić inne szkodniki.
Ptaki – gołębie i wróble. W dobrze zabezpieczonych magazynach nie występują, ale jeśli przedostaną się do wnętrza rozdziobują i rozdeptują ziarno, zanieczyszczając je odchodami i pierzem. Uszkadzają opakowania, mogą przenosić choroby zakaźne i organizmy pasożytnicze.
Najskuteczniejszą i najczęściej stosowaną metodą zwalczania szkodników magazynowych jest metoda chemiczna. Zabieg można wykonać samemu lub zlecić wyspecjalizowanej ekipie DDD. Należy jednak pamiętać, że do dezynsekcji mogą być użyte tylko zarejestrowane środki ochrony roślin, zgodnie z instrukcją ich stosowania.
Zabiegi zwalczające szkodniki magazynowe można wykonywać zarówno w pustych jak i zapełnionych obiektach, stosując jedną z metod:
- fumigacja – Delicia-Gastoxin 56 GE, Megtoxin 66 GE, Metabrom 98 GE i preparaty z grupy Quickphos. Fumigację mogą wykonywać tylko specjalistyczne ekipy DDD.
- odymianie – Actellic 20 FU
- opryskiwanie Actellic 50 EC, K-Othrine 2,5 WP
- opylanie – K-Obiol 02 DP
Jednak najważniejszą rolę w walce ze szkodnikami powinna odgrywać profilaktyka: przestrzeganie czystości, utrzymanie odpowiedniej wilgotności i temperatury magazynowanych produktów.
Jolanta Budzichowska - Oddział Ostrołęka
Literatura
1. Najnowsze metody uprawy i przechowywania zbóż na cele konsumpcyjne – materiały szkoleniowe – Izba Zbożowo - Paszowa 2010
2. Zalecenia ochrony roślin na lata 2010/2011
3. Internet
W magazynach najczęściej występują roztocza, owady, gryzonie i ptaki.
Roztocza – rozkruszek mączny, roztoczek domowy i owłosiony. Niewielkie organizmy do 1 mm długości. Ciało pokryte włoskami i szczecinkami. Rozwój ciągły, dają kilkanaście pokoleń w ciągu roku. Żerują w całej masie zmagazynowanego ziarna, z nasion wygryzają bielmo. Są szkodnikami wtórnymi, czyli atakują uszkodzone ziarno. Nie żerują na pokarmach, które mają poniżej 12% wilgotności. Ziarno i produkty zbożowe, zaatakowane przez roztocza, mają nieprzyjemny zapach i nie nadają się do spożycia przez ludzi i zwierzęta.
Spośród owadów największe szkody wyrządzają chrząszcze i motyle.
Wołek zbożowy – chrząszcz o długości 2 – 5 mm. Ciało smukłe, barwy jasnobrązowej do czarnej, głowa wyciągnięta w ryjek. Unikają światła, co utrudnia ich wykrycie. Rozwój larwalny przebiega wewnątrz ziarniaka. Larwa wygryza całe jego wnętrze, pozostawiając tylko łupinę. W miejscu skupienia wołka temperatura masy ziarna może wzrosnąć około 10 oC. W sprzyjających warunkach jedna para może wydać pokolenie liczące 8 mln osobników, które skonsumuje około 6 ton ziarna.
Trojszyk – chrząszcz o rdzawo-brązowym ubarwieniu, długości 2,6 – 5 mm. W ogrzewanych magazynach może rozwijać się kilka pokoleń. Zasiedlenie ziarna następuje szybciej, jeśli część z nich jest połamana lub zmiażdżona. Chrząszcze mogą przegryzać opakowania papierowe, bawełniane i foliowe. Trojszyki wydzielają benzochinony, które absorbowane są przez zasiedlone ziarno i produkty, nabierając trwałego, nieprzyjemnego zapachu.
Kapturnik zbożowiec – chrząszcz o długości 2,5 – 3 mm, barwy brunatno czerwonej. Dorosłe owady żyją ponad 100 dni, żerując wytwarzają bardzo duże ilości pyłu. Porażone ziarno nabiera miodowego zapachu. Może rozwijać się w okresie letnim lub w ogrzewanych magazynach.
Spichrzel surynamski – chrząszcz długości 2,5–3,5 mm, bardzo ruchliwy. Po bokach przedplecza ma po 6 wyraźnych ząbków. Chrząszcze i larwy zaczynają żerowanie zwykle od zarodka, co dyskwalifikuje ziarno do siewu.
Skórek zbożowy - chrząszcz o rdzawobrunatnym ubarwieniu, ciało pokryte żółtymi włoskami długości 1,5–3,0 mm. Chrząszcze nie wyrządzają szkód, szkodliwe jest stadium larwalne. Żółte larwy mają ciało pokryte licznymi szczecinkami i pęczek włosków na odwłoku, które łatwo odłamują się przy dotknięciu. Spożyte z paszą, wbijają się w śluzówkę przewodu pokarmowego zwierząt, co jest przyczyną różnych stanów zapalnych, a niekiedy zadławienia się zwierzęcia. Żerujące larwy całkowicie niszczą ziarno. Są one odporne na głód i w niesprzyjających rozwojowi warunkach mogą zapadać w diapauzę.
Mklik mączny – motyl o rozpiętości skrzydeł do 25 mm i ciele długości około 14 mm. Przednie skrzydła są szare z dwoma charakterystycznymi ciemnymi zygzakowatymi liniami w części nasadowej i wierzchołkowej. Motyle nie pobierają pokarm i są aktywne tylko w nocy. Szkodliwe są gąsienice, przez całe życie przędą lepkie, jedwabne nici, którymi zlepiają w grudki ziarno, na którym żerują. Larwy żerują zwykle tylko w wierzchniej warstwie w oprzędach.
Mól ziarniak – motyl o rozpiętości skrzydeł 9 - 14 mm i długości ciała 6 - 8 mm. Przednie skrzydła są wąskie, srebrzysto-szare o żółtawym odcieniu z ciemnymi, nieregularnie rozmieszczonymi plamkami. Szkodliwe są gąsienice, które wgryzają się do ziarniaka i wyjadają tylko częściowo jego zawartość, a następnie atakują kolejne ziarniaki, które otaczają przędzą, łącząc w grudy nawet kilkadziesiąt ziarniaków. Przy dużej liczebności larw powierzchnię pryzmy ziarna pokrywa warstwa połyskującej przędzy.
Omacnica spichrzanka – motyl o rozpiętości skrzydeł 14 - 18 mm. Przednie skrzydła od nasady żółtawe, dalej ciemnoczerwone, lub ceglaste z szaroniebieskimi, poprzecznymi paskami. Szkodliwe są gąsienice, które żerują w oprzędach, a ich tempo rozwoju i barwa zależą od jakości pokarmu, zaraz po wyjściu z jaja. Szkodnik występuje w magazynach, sklepach i w mieszkaniach na produktach zbożowych, orzechach, suszonych owocach, ziołach, paszach, wyrobach cukierniczych. Od kilku lat spotykana coraz częściej.
Gryzonie – szczury i myszy – powodują znaczne straty w zasiedlonych magazynach. Żerując, mogą zjeść znaczne ilości ziarna, a jeszcze więcej zanieczyścić odchodami. Ponadto uszkadzają konstrukcje budynków magazynowych i wszelkie opakowania. Mogą roznosić choroby zakaźne i przenosić inne szkodniki.
Ptaki – gołębie i wróble. W dobrze zabezpieczonych magazynach nie występują, ale jeśli przedostaną się do wnętrza rozdziobują i rozdeptują ziarno, zanieczyszczając je odchodami i pierzem. Uszkadzają opakowania, mogą przenosić choroby zakaźne i organizmy pasożytnicze.
Najskuteczniejszą i najczęściej stosowaną metodą zwalczania szkodników magazynowych jest metoda chemiczna. Zabieg można wykonać samemu lub zlecić wyspecjalizowanej ekipie DDD. Należy jednak pamiętać, że do dezynsekcji mogą być użyte tylko zarejestrowane środki ochrony roślin, zgodnie z instrukcją ich stosowania.
Zabiegi zwalczające szkodniki magazynowe można wykonywać zarówno w pustych jak i zapełnionych obiektach, stosując jedną z metod:
- fumigacja – Delicia-Gastoxin 56 GE, Megtoxin 66 GE, Metabrom 98 GE i preparaty z grupy Quickphos. Fumigację mogą wykonywać tylko specjalistyczne ekipy DDD.
- odymianie – Actellic 20 FU
- opryskiwanie Actellic 50 EC, K-Othrine 2,5 WP
- opylanie – K-Obiol 02 DP
Jednak najważniejszą rolę w walce ze szkodnikami powinna odgrywać profilaktyka: przestrzeganie czystości, utrzymanie odpowiedniej wilgotności i temperatury magazynowanych produktów.
Jolanta Budzichowska - Oddział Ostrołęka
Literatura
1. Najnowsze metody uprawy i przechowywania zbóż na cele konsumpcyjne – materiały szkoleniowe – Izba Zbożowo - Paszowa 2010
2. Zalecenia ochrony roślin na lata 2010/2011
3. Internet
