Sprzedaż bezpośrednia szansą dla małych gospodarstw, cz.1

Jednym ze sposobów zwiększenia dochodów bardzo popularnym w krajach Europy Zachodniej wśród gospodarstw ekologicznych, agroturystycznych, oraz mniejszych gospodarstw rodzinnych jest sprzedaż produktów rolniczych konsumentowi, z pominięciem pośredników, czyli tzw. sprzedaż bezpośrednia oraz sprzedaż marginalna lokalna i ograniczona.

Sprzedaż marginalna lokalna i ograniczona, inaczej zwana MOL występuje wtedy, gdy zakład, w tym przypadku gospodarstwo, prowadzi sprzedaż określonych produktów pochodzenia zwierzęcego konsumentowi końcowemu oraz prowadzi dostawy tych produktów do innych zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego (np. sklepów detalicznych, restauracji czy stołówek). Prowadzenie dostaw w przypadku tego rodzaju działalności ma charakter obligatoryjny. Mówi o tym dokładnie Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 czerwca 2010 r. w sprawie szczegółowych warunków uznania działalności marginalnej, lokalnej i ograniczonej (Dz. U. Nr 113, poz. 753).

Jednak w tym artykule chciałbym zająć się sprzedażą bezpośrednią jako tą, która występuje najczęściej. Sprzedaż bezpośrednia według przepisów może odbywać w różnej formie i być prowadzona bezpośrednio w gospodarstwie - kupujący ma możliwość zbioru bezpośrednio z pola, odbierania produktów na miejscu z gospodarstwa, lub kupna, np. na targowiskach, kiermaszach, przy drodze - dostawa może odbywać się bezpośrednio do domu konsumenta.

Sprzedaż zgodnie z prawem

Rolnik, który chce zgodnie z prawem sprzedawać, co bardzo ważne – tylko produkty wytworzone w swoim gospodarstwie – powinien zapoznać się z ustawami i rozporządzeniami regulującymi tego typu działalność.

Pierwsza z nich to Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 29 grudnia 2006 r. w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do sprzedaży bezpośredniej (Dz. U. nr 5 poz. 38 z 2007). Rozporządzenie to określa:

1) wymagania weterynaryjne, jakie powinny być spełnione przy produkcji i przez produkty pochodzenia zwierzęcego przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej;
2) wielkość, zakres i obszar produkcji tych produktów;
3) wymagania weterynaryjne dla miejsc prowadzenia sprzedaży bezpośredniej.

Rozporządzenie to reguluje także bardzo dokładnie kwestie produkcji i wprowadzania na lokalny rynek krajowy świeżych i nieprzetworzonych produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych dla konsumentów końcowych. Wśród takich produktów wymienić można, np. surowe mleko i śmietanę, tuszki drobiowe i tuszki zajęczaków (królików, nutrii), a także produkty pochodzenia pszczelego.

Produkty te mogą być sprzedawane w ramach, tzw. „sprzedaży bezpośredniej” w gospodarstwach rolnych, na targowiskach, ze środków transportu oraz bezpośrednio do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego (sklepy, restauracje, zakłady prowadzące catering). Może je sprzedawać konsumentowi końcowemu na terenie gospodarstwa, targowiskach lub sprzedawać swoje produkty do zakładów prowadzących handel detaliczny z przeznaczeniem dla konsumenta końcowego. Podstawowym warunkiem prowadzenia takiej działalności jest jej zarejestrowanie u właściwego, ze względu na planowane miejsce prowadzenia, powiatowego lekarza weterynarii, tj. uzyskanie wpisu do prowadzonego przez niego rejestru oraz spełnienie wymagań obowiązujących przy produkcji i sprzedaży, określonych w ww. Rozporządzeniu. Sprzedaż ta może być prowadzona na obszarze województwa, na którym prowadzona jest produkcja, lub na obszarze sąsiadujących z nim województw. Jeżeli rolnik zamierza prowadzić sprzedaż produktów ze swojego gospodarstwa na obszarze powiatu innego niż powiat, na obszarze, którego jest prowadzona produkcja, powinien poinformować o tym fakcie powiatowego lekarza weterynarii z powiatu, w którym ma zamiar sprzedawać swoje produkty, w terminie 7 dni przed dniem rozpoczęcia tej sprzedaży. Sprzedaży bezpośredniej produktów pochodzenia zwierzęcego można dokonywać ze specjalistycznych środków transportu, przy czym, w przypadku sprzedaży jednocześnie więcej niż jednego rodzaju produktów rolniczych muszą one być od siebie rozdzielone.

Bardzo ważna jest higiena

Aby zapobiec zagrożeniom bezpieczeństwa zdrowotnego żywności na etapie produkcji podstawowej sprzedający musi przestrzegać Dobrej Praktyki Rolniczej (GAP) i Dobrej Praktyki Hodowlanej (GFP), a przy prowadzeniu sprzedaży bezpośredniej zachować podstawowe zasady higieny odnośnie do miejsca sprzedaży, jego wyposażenia oraz postępowania z surowcem.

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa reguluje też, jakie warunki powinny spełniać pomieszczenia, w których produkuje lub sprzedaje się produkty pochodzenia zwierzęcego przeznaczone do sprzedaży bezpośredniej. Pomieszczenia te powinny być wyposażone w:

1) sprzęt i urządzenia zapewniające ochronę przed gromadzeniem się zanieczyszczeń

2) wentylację wykluczającą powstawanie skroplin na ścianach i sufitach
3) naturalne lub sztuczne oświetlenie nie powodujące zmiany barw produktów,
4) bieżącą ciepłą i zimną wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi, w ilości wystarczającej do celów produkcyjnych i sanitarnych; lód używany do produkcji lub przechowywania produktów powinien być pozyskany wyłącznie z takiej wody.

Pomieszczenia te muszą być zabezpieczone przed dostępem zwierząt: owadów, ptaków i gryzoni, także ściany, posadzki, sufity, drzwi i okna powinny być w dobrym stanie technicznym oraz łatwe do czyszczenia i dezynfekcji; okna i drzwi powinny być szczelne. W pomieszczeniach, też powinna być możliwość zmiany odzieży własnej na odzież roboczą lub ochronną, zmiany obuwia oraz oddzielnego przechowywania odzieży własnej.

dr inż. Piotr Michalik – Oddział Płock