Krajowy rynek ziemniaka

Ziemniaki, od momentu przywędrowania do Europy, spełniają istotną rolę w polskim rolnictwie. Początkowo uważane za roślinę ozdobną i sadzone w pałacowych ogrodach, zdobyły uznanie dzięki wysokiej tolerancji na rodzaj gleby i wszechstronność użytkowania (pokarm, krochmal, spirytus, pasza dla zwierząt).

 Złoty okres ziemniaka to lata 60-80. ubiegłego wieku, kiedy Polska stała się drugim pod względem wielkości produkcji producentem ziemniaka na świecie. Powierzchnia uprawy wynosiła 2,5 mln ha, a produkcja roczna osiągała poziom 50 mln ton. 

Spada produkcja, ale rośnie przetwórstwo

   Dziś jesteśmy siódmym producentem na świecie i drugim w Europie, a mimo to ziemniaki nadal zajmują znaczące miejsce w wyżywieniu ludności, chociaż ich produkcja i przetwarzanie przyjmują nieco inny charakter. Jednym z wciąż rozwijających się kierunków użytkowania jest przetwórstwo spożywcze. Rosnący popyt na chipsy i frytki na naszym rynku napędza rozwój firm branżowych, które kontraktują ziemniaki w specjalistycznych, wielkoobszarowych gospodarstwach rolnych (często zrzeszonymi w grupy producenckie), wytwarzając je w najwyższych standardach jakości. Wprawdzie ziemniak stracił opinię produktu dietetycznego, jednak wysoka popularność żywności typu fast-food prężnie rozwija ten sektor produkcji.

   Można również zaobserwować rozwój upraw ziemniaka jadalnego. Nowe technologie produkcji, nowoczesne przechowywanie i konfekcjonowanie poprawiły jego pozycję na krajowym rynku.

Przyczyny spadku spożycia        

   Rocznik statystyczny rolnictwa GUS (2013r.) podaje, że konsumpcja ziemniaka w roku 2012 na jednego mieszkańca wynosiła 111 kg, co - w porównaniu do lat poprzednich - wskazuje na spadek spożycia w Polsce. Rodzi się wiec pytanie: Dlaczego, skoro poprawie uległy najważniejsze elementy produkcji?  

   Przyczyn jest kilka. Konsumenci wskazują na brak jednolitych oznaczeń na opakowaniach dotyczących najważniejszych cech jakościowych (kolor miąższu, typ kulinarny itp.) oraz skarzą się na niską ofertę odmianową. Problemem jest również brak wiedzy młodych konsumentów na temat korzystnych właściwości ziemniaków, którzy kojarzą je z wcześniej wspomnianymi wysokokalorycznymi przekąskami.

Prognoza na ten rok

   Ziemniaki są również powszechnie wykorzystywane w przemyśle krochmalniczym i spirytusowym. Uzyskiwana z nich skrobia stosowana jest m. in. do produkcji papieru czy farmaceutyków. Rynek skrobi był objęty mechanizmami regulującymi i do lat 2011/2012 podlegał kwotowaniu produkcji. Obecnie resort rolnictwa zdecydował się na utrzymanie dopłat do produkcji ziemniaka skrobiowego – płatność nie związana z ilością skrobi, refundowanej z budżetu krajowego (przepisy mają obowiązywać od 15 marca 2014 roku).

   W poprzednich dekadach struktura użytkowania ziemniaków miała charakter tradycyjny z przeznaczeniem głównie na pasze dla trzody chlewnej, ale rosnące koszty produkcji zmusiły rolników do zmiany kierunku uprawy. Obecnie Polska dysponuję listami odmian zalecanych dla każdego województwa. W mazowieckim wyróżniono 15 odmian ziemniaka, z czego 4 to odmiany bardzo wczesne (Arielle, Lord, Miłek, Viviana), 5 odmian wczesnych (Bellarosa, Gwiazda, Michalina, Owacja, Vineta) i 6 odmian średniowczesnych (Finezja, Gawin, Jurek, Satina, Tajfun, Tetyda). Analitycy IERiGŻ szacują, że powierzchnia uprawy ziemniaków w roku 2014 wyniesie około 300 tyś. ha, a zbiory osiągną poziom około 7,5 mln ton (średni plon 25 t/ha).

Maria Janicka - MODR Warszawa

OPR. A.D