Jak określić optymalny termin zbioru kukurydzy na kiszonkę?
Wprowadzenie do uprawy odmian mieszańcowych i udoskonalenie maszyn do zbioru (rozdrabniających prawie w pełni dojrzały ziarniak) spowodowało przesunięcie terminu zbioru z dojrzałości mleczno-woskowej do woskowo-szklistej. Ta zmiana znacząco zwiększa wartość energetyczną kiszonki z całych roślin kukurydzy, co pomaga pokryć wysokie zapotrzebowanie na energię wysokowydajnych krów. Na obecnym etapie rozwoju technologii produkcji kiszonki z kukurydzy, jej wartość pokarmowa w bardzo dużym stopniu zależy od terminu zbioru.
Najważniejszym kryterium w wyborze terminu zbioru jest zawartość suchej masy w zakiszanym materiale. Natomiast czynnikami decydującymi o zawartości suchej masy są: odmiana, warunki pogodowe, faza wzrostu oraz wysokość ścinania roślin w czasie zbioru. Skoro zawartość suchej masy w kolbie i ziarniakach jest większa niż łodygach i liściach, to im wyżej będą ścinane rośliny przez sieczkarnię, tym wyższa będzie zawartość suchej masy. Wyższe koszenie zapobiega też zanieczyszczeniu kiszonki mikotoksynami.
Linia mleczna a termin zbioru
Oglądanie ziarniaków, a konkretnie ustalanie położenia linii mlecznej w ziarniaku kukurydzy, było do niedawna podstawowym sposobem wyznaczania terminu zbioru. Jeżeli linia mleczna znajduje się w 1/3 wysokości ziarniaka (od góry), to przyjmuje się, że zawartość suchej masy w zielonce wynosi 32-33%. Kiedy linia mleczna znajduje się w środku ziarna, to jego połowę zajmuje tak zwana skrobia szklista, a drugą skrobia mączysta. To jest optymalny termin zbioru kukurydzy na kiszonkę, teoretycznie pokrywający się z zawartością suchej masy w całej roślinie, równą około 35%. Gdy linia mleczna znajduje się w 2/3 wysokości ziarniaka (od góry), ziarno jest trudne do rozdrobnienia.
Położenie linii mlecznej należy traktować tylko jako informację dodatkową w ustalaniu terminu zbioru. Ze względu na zmienność pomiędzy mieszańcami oraz anomalie pogodowe, ustalanie terminu zbioru na podstawie położenia linii mlecznej w ziarniaku może być zawodne. Proponuje się, aby zakiszany materiał zawierał około 35% suchej masy. Ziarniak jest wtedy dobrze wypełniony skrobią, zaś zielonka wystarczająco wilgotna do skutecznego ubicia w silosie. Nie jest również zdrewniała, a więc dobrze trawiona. Powyższe kryteria najlepiej wypełniają odmiany „stay green”, charakteryzujące się zielonymi częściami wegetatywnymi (liście, łodygi) pomimo osiągnięcia pełnej dojrzałości ziarna.
Pewny sposób określenia ilości suchej masy
O terminie zbioru kukurydzy na kiszonkę nie powinny decydować data, możliwość wykonania usługi czy też przykład sąsiada, ale faktyczna zawartość suchej masy w zakiszanym materiale – łodygach, liściach i całej kolbie. Można ją oznaczyć w bardzo prosty sposób - za pomocą kuchenki mikrofalowej. Jak to zrobić?
Najpierw pobieramy skoszoną zielonkę z różnych miejsc, około 2kg. Po wymieszaniu zostawiamy
1kg i z tej ilości na wadze kuchennej odważamy 100g zielonki. Próbkę z tacką umieszczamy w kuchence mikrofalowej nastawionej na 400-600 W. Do kuchenki wstawiamy szklankę do połowy wypełnioną wodą. Po 10 minutach ogrzewania otwieramy kuchenkę, aby wyparowała woda. Ponownie ogrzewamy próbkę przez 5 minut. Znowu otwieramy kuchenkę, by wyparowała woda. Następnie zamykamy i ogrzewamy przez 1 minutę, otwieramy, zamykamy i ogrzewamy przez kolejną 1 minutę. Postępujemy tak 2-3 razy. Po każdej minucie ważymy próbkę i gdy jej masa się nie zmienia, to uzyskany wynik jest zawartością suchej masy. Jeżeli ze 100 gramów zostało 35 gramów, to zielonka zawiera 35% suchej masy.
Ważne jest właściwe pocięcie roślin
Przystępując do zbioru kukurydzy na kiszonkę w optymalnym terminie, pamiętajmy też o odpowiednim pocięciu zakiszanej masy, czyli na sieczkę o długości około 1cm. Do niedawna nadłamany ziarniak w zakiszanej masie uważano za prawidłowo rozdrobniony. Obecnie do optymalnej strawności skrobi konieczne jest podzielenie go na kilka cząstek. Nawet najsprawniejsze i najbardziej ostre noże sieczkarni nie uszkadzają ziarniaków. Do właściwego ich rozdrobnienia wymagane są sprawne urządzenia zgniatające tzw. wałki w sieczkarniach. Stopień rozdrobnienia ziarniaków jest szczególnie istotny przy późniejszym terminie zbioru, gdy ziarniak jest twardy. Z kolei przy braku dobrych maszyn do zbioru, nie zapewniających dobrego rozdrobnienia ziarniaków kukurydzy, lepiej zbierać ją wcześniej, w dojrzałości mleczno-woskowej, przy zawartości 32-33% suchej masy. Przy tej zawartości suchej masy powinna być też zbierana kukurydza zakiszana w pryzmach, ponieważ wtedy łatwiej ją ugnieść. Mając do dyspozycji silosy przejazdowe, zbieramy ją oczywiście w fazie optymalnej, czyli przy zawartości 35% suchej masy.
Zofia Chotyniec – Oddział Siedlce
OPR. A.D.