Jaką odmianę żyta wybrać do siewu?

Dopiero były żniwa, a już czas myśleć o siewach zbóż ozimych. Wielu rolników zastanawia się nie tylko nad tym jak przygotować dobrze glebę, bo czynią to od lat, ale też jakie zboże i jaką odmianę wybrać.

Na słabych, lekkich glebach najczęściej uprawianym zbożem jest żyto. Dzięki dobrze rozwiniętemu systemowi korzeniowemu ma mniejsze wymagania wodne i toleruje wadliwe właściwości fizykochemiczne gleby. Poza tym dobrze znosi zakwaszenie, dobrze wykorzystuje wodę i jest odporne na mróz. Mając bardzo słabe gleby najczęściej decydujemy się więc na uprawę żyta.

Zastanawiamy się przy tym coraz częściej czy wybrać tradycyjną odmianę populacyjną, syntetyczną, czy może wybrać odmianę mieszańcową?

Plusy i minusy

Dzięki postępowi w hodowli w Krajowym Rejestrze mamy coraz więcej odmian żyta mieszańcowego. Niektórzy rolnicy spróbowali i chętnie uprawiają to żyto, przede wszystkim ze względu na znacznie wyższy potencjał plonowania w porównaniu z uprawą odmian populacyjnych, czy syntetycznych. Niektórzy dopiero chcą spróbować, mając nadzieję na uzyskanie wyższych plonów przy takich samych kosztach uprawy – przygotowaniu gleby, nawożeniu, ochronie czy zbiorze. Zdecydowanie droższy jest tylko materiał siewny, który co roku trzeba zakupić. Siew ziarna żyta mieszańcowego z własnego zbioru skutkuje znacznym spadkiem plonu ze względu na utracone cechy mieszańcowe. Jeśli więc decydujemy się na uprawę odmian mieszańcowych, to do siewu musimy kupić kwalifikowany, oryginalny materiał.
Nie brakuje też rolników - i jest ich chyba najwięcej - uprawiających od lat tradycyjne odmiany populacyjne. Przy wyborze odmiany pomocna może być lista odmian zbóż zalecanych do uprawy na obszarze województwa mazowieckiego na rok 2014 rok (LOZ). Odmiany populacyjne polecane do uprawy to: Armand, Dańkowskie Diament, Horyzo i Stanko. Natomiast polecane odmiany mieszańcowe to: Brasetto F1, Palazzo F1 i SU Skaltio F1. Lista odmian zalecanych została sporządzona na podstawie wieloletnich badań prowadzonych w ramach Porejestrowego Doświadczalnictwa Odmianowego ( PDO ) w województwie mazowieckim.

Charakterystyka odmian

• Armand - na większość chorób odporność średnia, na choroby podstawy źdźbła dość duża, na pleśń śniegową mała. Wysokość roślin średnia, przy dość dużej odporności na wyleganie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Zawartość białka i liczba opadania dość duże. Plenność dość wysoka.
• Dańkowskie Diament - odporność na choroby różna - od dość dużej na rdzę brunatną przez średnią na rdzę źdźbłową, septoriozę liści i rynchosporiozę, do dość małej na mączniaka i choroby podstawy źdźbła. Rośliny średnio wysokie, ze średnią odpornością na wyleganie. Zawartość białka dość duża i liczba opadania też dość duża. Plenność średnia.
• Horyzo - odporność na mączniaka prawdziwego i rdzę brunatną dość duża, na pleśń śniegową dość mała, na pozostałe choroby średnia. Wysokość roślin średnia, ze średnią odpornością na wyleganie. Zawartość białka i liczba opadania średnie. Tolerancja na zakwaszenie gleby przeciętna. Plenność dość wysoka.
• Stanko - odmiana o dość dużej odporności na rdzę brunatną, na pozostałe choroby dość mała. Rośliny średnie, o średniej odporności na wyleganie. Zawartość białka i liczba opadania przeciętne. Plenność dość słaba.
• Brasetto F1 - mieszaniec trójliniowy. Odporność dość duża na rdzę źdźbłową, septoriozę liści i choroby podstawy źdźbła, a na mączniaka, rdzę brunatną i rynchosporiozę średnia. Rośliny dość niskie, przy dość dużej odporności na wyleganie. Masa 1000 ziaren dość duża. Zawartość białka mała, liczba opadania przeciętna. Średnia tolerancja na zakwaszenie gleby. Plenność bardzo dobra.
• Palazzo F1 - mieszaniec trójliniowy. Odporność od dość dużej na septoriozę liści, poprzez średnią na rdzę brunatną, rynchosporiozę i choroby źdźbła do dość małej na rdzę źdźbłową. Rośliny niskie, przy dużej odporności na wyleganie. Zawartość białka mała, liczba opadania średnia. Przeciętna tolerancja na zakwaszenie gleby. Plenność bardzo dobra.
• Su Skaltio - mieszaniec trójliniowy. Odporność na choroby dość duża i średnia, tylko na mączniaka prawdziwego mała. Wysokość roślin średnia, o małej odporności na wyleganie. Masa 1000 ziaren duża. Zawartość białka i liczba opadania dość małe. Średnia tolerancja na zakwaszenie gleby. Plenność bardzo dobra.

Z wyborem bywa różnie 

Szansa na uzyskanie lepszego plonu to, poza odmianą, utrzymanie zboża w dobrej kondycji zdrowotnej (liści i kłosów do zbiorów). Inny problem, poza wyborem odmiany, to dostępność materiału kwalifikowanego pomimo zwiększenia areału upraw nasiennych. Jeżeli już zdecydujemy się na jakąś odmianę, to często mamy problem z jej zakupem i kupujemy tą, która jest aktualnie dostępna na lokalnym rynku. Czy zawsze jesteśmy zadowoleni z takiego wyboru? Na pewno różnie z tym bywa.
Przy wyborze na pewno warto zwrócić uwagę na ważniejsze cechy rolniczo-użytkowe odmian żyta ozimego, poza wysokością plonowania, a także na przeznaczenie zebranego ziarna.

Marzena Lis - Oddział Siedlce
Przy pisaniu artykułu wykorzystano wyniki porejestrowych doświadczeń odmianowych Seroczyn 2013 oraz listę odmian zbóż zalecanych do uprawy na obszarze województwa mazowieckiego na rok 2014(LOZ).
Przyg. A.D.