Byliny wieloletnie do ogrodów przydomowych

Byliny to rośliny zielne, wieloletnie, zimujące w gruncie. Ich częścią przetrwalnikową bywa korzeń, kłącze, cebula lub bulwa. Podobnie jak krzewy ozdobne są często wykorzystywane do urządzania ogrodów przydomowych. Głównym powodem ich sadzenia jest długowieczność - raz posadzone cieszą oczy przez wiele lat. Są też prawdziwą ozdobą ogrodów - ich kwiaty zwracają uwagę szeroką paletą wyrazistych barw, a liście oryginalnymi kształtami.

W Polsce jest wiele odmian kolorystycznych każdego popularnego gatunku. Ponieważ byliny kwitną od wczesnej wiosny do późnej jesieni, możemy zaplanować ogród tak, aby przez cały rok zachwycał różnorodnością barw i zapachów. W przypadku bylin o ozdobnych liściach ich kwiaty są zazwyczaj niepozorne, mało ozdobne.
Poniżej przedstawiam charakterystykę wybranych gatunków bylin przeznaczonych do uprawy w naszym klimacie.

Rośliny kwitnące wiosną

Cebulica syberyjska – to roślina cebulowa, wieloletnia, całkowicie odporna na mrozy zdarzające się w naszym klimacie. Roślina pochodzi z Azji. Osiąga wysokość do około 15 cm, kwiaty ma zwisające, dzwonkowate, zebrane w grona, po kilka sztuk koloru intensywnie niebieskiego. Liście są mięsiste, podłużne, zaostrzone na końcu. Kwitnie od marca do końca kwietnia. Wymaga gleby próchnicznej, stanowiska w półcieniu lub słonecznego. Zastosowanie: na rabaty ogrodowe lub w nasadzeniach pod drzewami.

Krokus wiosenny – to roślina wieloletnia, której częścią przetrwalnikową jest bulwa. Kwitnie od końca lutego do kwietnia. Kwiaty ma głównie w różnych odcieniach fioletu. Wyhodowano również odmiany żółte oraz wielokolorowe zazwyczaj z domieszką fioletu. Roślina dorasta do 20 cm wysokości, liście ma wąskie, ciemnozielone. Wymaga gleby próchnicznej, najlepsze stanowisko to półcień lub słoneczne, ph lekko kwaśne. Zastosowanie: na rabaty ogrodowe, w nasadzeniach pod drzewami, na skalniaki. Krokusy najlepiej prezentują się wysadzone dużymi grupami na trawnikach przydomowych. Po zakończeniu kwitnienia i wzrostu w maju, można bez przeszkód kosić cały trawnik.

Narcyz – to jedna z popularniejszych bylin uprawianych w ogródkach przydomowych. Jest rośliną cebulową, kwitnąca od marca do maja. Kwiaty narcyza składają się z 6 płatków barwy żółtej lub białej oraz rurki (zwanej przykoronkiem) koloru białego, żółtego, pomarańczowego, różowego czy czerwonego. Roślina jest mrozoodporna i mało wymagająca co do gleby. Należy ją sadzić na stanowiskach nasłonecznionych. Osiąga wysokość 10-60 cm. Najlepiej prezentuje się na rabatach w grupach. Nadaje się na kwiat cięty, ale należy pamiętać aby nie trzymać go razem z innymi kwiatami bezpośrednio po z cięciu, ponieważ sok narcyza powoduje szybkie więdnięcie innych kwiatów. Chcąc temu zapobiec trzeba roślinę ściąć wcześniej (około 24 godzin) i wstawić do letniej wody. Potem powinniśmy wodę podmienić i dołączyć resztę kwiatów.

Rośliny kwitnące latem

Floks wiechowaty – pochodzi ze wschodniej części Ameryki Północnej. Częścią zimującą tej rośliny jest kłącze. Tworzy wiechowate kwiatostany zebrane po kilkadziesiąt sztuk, barwy białej, różowej, fioletowej, czerwonej, niebieskiej lub dwubarwne. Dodatkową zaletą kwiatów floksa jest wydzielanie przyjemnego, słodkiego zapachu. Kwitnie od lipca do października i osiąga 80-120 cm wysokości. Ma zwarty pokrój. Jest mało wymagający co do gleby, najlepiej rośnie na glebach piaszczysto-próchnicznych, lekko wilgotnych. Dobrze czuje się zarówno na stanowisku słonecznym, jak i na lekko zacienionym. Jeżeli nie jest sadzony w grupach, może wymagać podpór. Zastosowanie: na rabaty do obsady w grupach oraz na kwiat cięty ze względu na miły zapach, który nie zanika po ścięciu.

Funkia – jest byliną wieloletnią, o ozdobnych liściach. Nie wymaga praktycznie żadnej opieki przez wiele lat. Charakteryzuje się wysoką mrozoodpornością. Kwiaty ułożone są wzdłuż długiej i wąskiej łodygi. Jest ich kilka do kilkunastu, są dzwonkowate, barwy białej lub fioletowej. Uroda funkii polega głównie na ozdobnych liściach. Bywają one (zależnie od odmiany) kształtu sercowatego, eliptycznego, owalnego lub okrągłego. Mają barwę jednolitą lub są dwubarwne, koloru ciemno- lub jasnozielonego czy niebieskawego. Na obrzeżach mogą mieć białe bądź żółte pręgi. Roślina (też zależnie od odmiany) osiąga wysokość od 30 do 100 cm, pokrój ma zwarty. Funkia wymaga gleby żyznej, próchnicznej, wilgotnej, o lekko kwaśnym odczynie. Odmiany o jednobarwnych liściach wymagają stanowiska półcienistego lub cienia, natomiast rośliny o liściach dwubarwnych znoszą stanowiska słoneczne, chociaż zalecane jest sadzenie ich raczej w miejscach cienistych. Stosowana jako roślina rabatowa lub do nasadzeń w grupie. Bardzo dobrze nadaje się do obsady pod drzewami.

Piwonia - główną ozdobą tej rośliny są duże kwiaty, wyrastające pojedynczo na wierzchołkach długich pędów. Jedna roślina może mieć nawet kilkadziesiąt kwiatów koloru białego, różowego, czerwonego, ale są też odmiany dwubarwne np. białoczerwone. Dodatkową zaletą kwiatów jest ich upojny zapach. Piwonie jest rośliną długowieczną, dożywa nawet 100 lat. Liście ma pierzaste, koloru ciemnozielonego. Lubi stanowisko słoneczne, osłonięte od wiatru. Wymaga gleby żyznej, próchnicznej, o odczynie średnio-kwaśnym, bardzo nie lubi przesuszania. Zastosowanie: jako roślina pojedyncza lub rosnąca w małych grupach przy trawniku.

Rośliny kwitnące jesienią

Rudbekia błyskotliwa – jej ojczyzną jest Ameryka Północna. Osiąga wysokość 40-70 cm. Dolne liście ma dość duże, szerokie i ząbkowane, górne mniejsze, węższe i całobrzegie. Kwiatostanem jest koszyczek złożony z ciemnych kwiatów rurkowych, tworzących wypukły środek kwiatostanu, oraz żółtych lub pomarańczowych kwiatów języczkowych. Kwitnie od połowy lipca do października. Najlepiej rośnie na glebie żyznej i próchnicznej o lekko kwaśnym odczynie. Stanowisko powinno być słoneczne, chociaż zniesie również stanowisko lekko zacienione. Zastosowanie: jako kwiat cięty i na rabaty (najlepiej z tyłu rabaty, jako tło), do nasadzeń w grupach. Jest rośliną miododajną.

Aster nowobelgijski – jest byliną z Ameryki Północnej. Osiąga wysokość 40-100 cm. Rośnie bardzo szybko tworząc liczne rozłogi i odrosty korzeniowe. Kwitnie od sierpnia do listopada. Silnie rozgałęziające się kwiatostany, to koszyczki o średnicy 2-3 cm, zebrane po kilkadziesiąt sztuk. Kwiaty rurkowe są jasne i żółte, natomiast kwiaty języczkowe mają barwę fioletową, liliową, różową, niebieską, białą lub czerwoną (w rożnych odcieniach). Podobnie jak rudbekia wymaga stanowiska słonecznego, gleby żyznej i próchnicznej. Można go sadzić w miejscach lekko ocienionych. Zastosowanie: jako kwiat cięty, na rabaty, do nasadzeń w grupach.

Zimowit jesienny – jest rośliną wieloletnią, całkowicie mrozoodporną w naszym klimacie, wyrastającą z bulwy. Cechą charakterystyczną jest późna pora kwitnienia. Wiosną roślina wypuszcza wąskie i długie liście, które latem zasychają. Późnym latem, albo jesienią, powstaje kwiatostan. Zimowit kwitnie od końca sierpnia do jesieni, w zależności od odmiany. Kwiaty osiągają do 15 cm wysokości, są kielichowate, barwy fioletowej, liliowej, białej albo dwubarwne. Jedna bulwa zimowitu może wydać kilka kwiatostanów. Gleba powinna być próchniczna i żyzna. Stanowisko słoneczne lub półcień. Zastosowanie: do nasadzeń na trawniku, na skalniaki, pod drzewami.

Tomasz Pfajfer
Oddział Ostrołęka

Źródła:
1. Encyklopedia roślin ogrodowych, wydawnictwo Delta 2006 r, autor Jurgen Wolff, Angelika Throll
2. Byliny, wydawnictwo Mulico 2015 r, autor Jacek Marcinkowski
3. Byliny ozdobne, wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, 2012 r., autor Stanisława Szczepaniak, Anna Lisiecka
4. www.forumogrodnicze.info

Przyg. A.D.