Rolnictwo ekologiczne – nowe możliwości dla małych gospodarstw

Z danych ARiMR wynika, że w roku 2015 średnia wielkość powierzchni gruntów rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju wynosiła 10,49 ha., a w województwie mazowieckim 8,52 ha. Intensyfikacja produkcji prowadzi do osiągnięcia jak największego zysku przy jak najmniejszych kosztach. Po wstąpieniu do UE małe gospodarstwa były wchłaniane przez duże, zmuszane do zmiany profilu produkcji, lub nie miały racji bytu. Rolnictwo ekologiczne stało się alternatywą dla rodzinnych gospodarstw o małym areale.

System rolnictwa ekologicznego jest w Polsce coraz częściej wybieraną formą gospodarowania. Wymaga jednak większych  nakładów pracy w porównaniu do innych systemów produkcji rolnej. Produkcja ekologiczna jest kontrolowana i certyfikowana przez upoważnione jednostki certyfikujące. W efekcie rolnik otrzymuje produkt o podwyższonej jakości, za który dostanie wyższą cenę. Na świecie zapanowała moda na ekologię, która szybkim tempem wkracza do Polski. Warto więc zastanowić nad taką produkcją w swoim gospodarstwie.
Nowy Program Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 daje nowe perspektywy dla małych gospodarstw w postaci dostępnych programów. Potencjalny beneficjent może skorzystać z następujących Działań:
•    „Rolnictwo ekologiczne”,
•    „Program rolno-środowiskowo-klimatyczny”,
•    „Restrukturyzacja małych gospodarstw”.
   Działanie Rolnictwo ekologiczne można łączyć z Programem rolno-środowiskowo-klimatycznym w obrębie gospodarstwa, lecz nie na tych samych gruntach. Natomiast chcąc skorzystać z Restrukturyzacji małych gospodarstw musimy spełnić kilka podstawowych kryteriów i osiągnąć wymagana liczbę punktów.

                                            Działanie „Rolnictwo ekologiczne”
   W ramach tego działania można skorzystać z następujących pakietów i wariantów oraz płatności do nich przysługujących:
•    Pakiet 1. Uprawy rolnicze w okresie konwersji – 966 zł/ha.
•    Pakiet 2. Uprawy warzywne w okresie konwersji – 1557 zł/ha.
•    Pakiet 3. Uprawy warzywne w okresie konwersji – 1325 zł/ha.
•    Pakiet 4. Uprawy sadownicze w okresie konwersji.
•    Wariant 4.1.1. Podstawowe uprawy sadownicze w okresie konwersji – 1882 zł/ha,
•    Wariant 4.1.2. Uprawy jagodowe w okresie konwersji – 1882 zł/ha,
•    Wariant 4.2. Ekstensywne uprawy sadownicze w okresie konwersji – 790 zł/ha,
•    Pakiet 5. Uprawy paszowe na gruntach ornych w okresie konwersji – 787 zł/ha.
•    Pakiet 6. Trwałe użytki zielone w okresie konwersji – 428 zł/ha.
Pakiety 7-12 są pakietami po zakończeniu konwersji i mają zmniejszone stawki dopłat.

                                               Warunki dofinansowania

Beneficjent działania „Rolnictwo ekologiczne” zobowiązany jest spełnić szereg warunków by móc się ubiegać o środki finansowe. Między innymi posiadać numer identyfikacyjny gospodarstwa nadany przez ARiMR. Łączna powierzchnia posiadanych przez niego użytków rolnych musi wynosić 1 ha. Powinien zobowiązać się do realizacji 5-letniego zobowiązania ekologicznego oraz posiadać plan działalności ekologicznej sporządzony przy udziale doradcy rolnośrodowiskowego na formularzu udostępnionym przez ARiMR. Nie może przekształcić ani zaorać łąk i pastwisk trwałych występujących w gospodarstwie. Powinien też zachować elementy krajobrazu rolniczego nie użytkowane rolniczo oraz  prowadzić rejestr działalności ekologicznej.    
Dodatkowo należy przestrzegać szczegółowych wymogów określonych dla poszczególnych pakietów i wariantów. Wymóg wspólny dla wszystkich pakietów – odpowiednie przeznaczenie plonu – do konsumpcji, przetwórstwa, przekazania do innych gospodarstw lub sprzedaży, a w  przypadku upraw paszowych i trwałych użytków zielonych przeznaczenie plonu do skarmiania zwierząt, przekazania do innych gospodarstw lub sprzedaży. Działania te muszą być potwierdzone dokumentami.  
Pamiętajmy, że pakiety dotyczący użytków z roślinami paszowymi i trwałe użytki zielone należy  powiązać z posiadaniem zwierząt przez rolnika lub małżonka, których obsada musi wynieść co najmniej 0,3 DJP na hektar. Zwierzęta utrzymywane ekologicznie - 0,3 DJP na hektar użytków zadeklarowanych do pakietu uprawy paszowe i trwałe użytki zielone, natomiast zwierzęta utrzymywane konwencjonalne – 0,3 DJP na hektar wszystkich gruntów ornych i trwałych użytków zielonych zadeklarowanych we wniosku o płatności ekologiczne.
Oto lista gatunków zwierząt, które należy posiadać chcąc korzystać z pakietu TUZ: bydło domowe, kozy, owce, konie, daniele, jelenie, króliki i gęsi; do pakietu uprawy paszowe dodatkowo: indyki, kaczki, kury, perlice i świnie.  
Pakiety sadownicze mają określoną minimalną obsadę drzew z tolerancją do 10%, którą należy utrzymać jeszcze 2 lata po zakończeniu zobowiązania. W przypadku sadów mających ponad 15 lat minimalna obsada drzew wynosi 125 sztuk na hektar, a co najmniej 90% tych drzew jest uprawianych przez co najmniej 15 lat. Drzewa i krzewy muszą być owocujące.
Duże gospodarstwa będzie obowiązywała degresywność.
Beneficjent dostanie dodatkowo refundację kosztów kontroli w wysokości zgodnej z załącznikiem do rozporządzenia, jednak nie większą niż 20% wysokości płatności ekologicznej.

Działanie „Rolno-środowiskowo-klimatyczne”
   Beneficjent może skorzystać z następujących pakietów w ramach poddziałania: Płatność w ramach zobowiązań rolno-środowiskowo-klimatycznych:
•    pakiet 1 - Rolnictwo zrównoważone;
•    pakiet 2 - Ochrona gleb i wód;
•    pakiet 3 - Zachowanie sadów tradycyjnych odmian drzew owocowych;
•    pakiet 4 - Cenne siedliska i zagrożone gatunki ptaków na obszarach Natura 2000;
•    pakiet 5 - Cenne siedliska poza obszarami Natura 2000
   W ramach poddziałania: Wsparcie ochrony i zrównoważonego użytkowania oraz rozwoju zasobów genetycznych w rolnictwie z następujących pakietów:
•    pakiet 6 - Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie.
•    pakiet 7 - Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie.
   Działanie „Restrukturyzacja małych gospodarstw” zostało opisane w styczniowym numerze Wsi Mazowieckiej na stronie 12.
Obowiązujące terminy:
   Sporządzenie planu działalności ekologicznej oraz rolno-środowiskowo-klimatycznej: 15 marzec-15 maj.
   Nabór wniosków do działania „Restrukturyzacja małych gospodarstw” – z harmonogramu PROW 2014-2020 wynika, że będzie dopiero w 2017 roku.
   Wszystkich zainteresowanych tymi działaniami zapraszamy do MODR.

Justyna Niedziałek, Marek Niewęgłowski
Oddział Siedlce

Źródła:  
1. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020
2. www.arimr.gov.pl
3. www.minrol.gov.pl

Przyg. A.D.