Poplony ścierniskowe
Uprawa poplonów ścierniskowych ma duże znaczenie gospodarcze, ponieważ stwarza możliwość uzyskania dodatkowego plonu zielonki, będącej wartościową paszą dla zwierząt oraz uzyskanie zielonej masy na przyoranie. Poplony ścierniskowe pozwalają też zmniejszyć w sposób naturalny zachwaszczenie pól, a przez to obniżają wydatki na kosztowne herbicydy.
Ale to nie wszystkie korzyści, gdyż siew poplonów ścierniskowych również:
- wzbogaca glebę w substancję organiczną oraz składniki mineralne,
- poprawia jej właściwości fitosanitarne, dzięki czemu maleje liczba chorób i szkodników (np. zwalczanie mączniaka poprzez niektóre odmiany gorczycy białej i rzodkwi oleistej),
- poprawia wartości stanowiska – zboża uprawiane po poplonach dają większy plon, niż uprawiane po sobie. Jest to szczególnie ważne w tych gospodarstwach, gdzie udział zbóż w strukturze zasiewów wynosi więcej niż 70%,
- zapobiega wietrznej i wodnej erozji gleb – zwłaszcza lekkich.
Uprawa poplonów ograniczona jest w naszych warunkach małym udziałem w uprawie roślin wcześnie schodzących z pola, jak rzepak czy jęczmień ozimy, oraz często suszy występującej w lipcu i sierpniu. Ryzyko nie udania się poplonów jest więc dość duże, lecz możemy je znacznie ograniczyć poprzez odpowiedni dobór roślin i przestrzeganie podstawowych zasad agrotechnicznych.
Dobór roślin
Najlepszymi do uprawy w poplonach są rośliny strączkowe i ich mieszanki z innymi roślinami, ale musimy pamiętać, że wymagają one wczesnego siewu do 25 lipca, dużej ilości wody do wschodów, a także długiego okresu wegetacji do wydania zadowalającego plonu masy zielonej.
Należy wybierać rośliny charakteryzujące się:
- krótkim okresem wegetacji,
- szybkim wschodem i początkowym wzrostem,
- małymi potrzebami wody do kiełkowania i wschodów,
- małymi wymaganiami glebowymi,
- niską ceną nasion,
W naszych warunkach, po kombajnowym zbiorze zbóż, siewu poplonu możemy dokonać po 25 lipca: kapusta pastewna – wysiew 6 kg/ha, gorczyca biała – wysiew 20 kg/ha, facelia – wysiew 8-10 kg/ha, rzodkiew oleista – wysiew 25-30 kg/ha, gorczyca biała + facelia – wysiew 10 + 5 kg/ha.
Wcześniejszy zasiew poplonu ścierniskowego jest korzystniejszy dla wszystkich roślin z wyjątkiem gorczycy, która wysiana zbyt wcześnie szybko strzela w pędy, zakwita, a następnie drewnieje dając mało masy zielonej.
Wysiew w mieszankach
W poplonach ścierniskowych rośliny mogą być uprawiane w siewach czystych lub mieszankach. Wysiewając mieszanki znacznie zmniejszamy ryzyko nie udania się poplonów, gdyż niekorzystne warunki dla jednego gatunku mogą być bardziej sprzyjające dla pozostałych. Uzyskujemy wówczas paszę o większej wartości pokarmowej, gdyż pochodzi ona z roślin o zróżnicowanej zawartości białka i innych składników. Mieszanki lepiej zacieniają glebę, co sprzyja zmniejszaniu strat wody.
Jako przykład mieszanek w poplonach ścierniskowych można zaproponować:
Na gleby słabsze: łubin żółty + facelia (80+4 kg/ha), seradela + gryka (40+40 kg/ha), wyka ozima + facelia (40 + 4 kg/ha), łubin żółty + peluszka + gorczyca biała (120 + 60 + 6 kg/ha), facelia + seradela (3 + 30 kg/ha), gorczyca biała + facelia (10 + 3 kg/ha),
Na gleby średnio żyzne: peluszka + słonecznik (150 + 15 kg/ha), wyka jara + peluszka + owies (65 + 75 + 60 kg/ha), wyka jara + życica (125 + 25 kg/ha), wyka jara + bobik + słonecznik (100 + 80 + 15 kg/ha), łubin wąskolistny + peluszka + słonecznik (100 + 60 + 15 kg/ha).
Przedsiewna uprawa gleby i nawożenie
Natychmiast po zbiorze przedplonu należy wykonać orkę na głębokość 12-15 cm lub spulchnić glebę glebogryzarką, a następnie doprawić agregatem z wałem strunowym na głębokość 2-3 cm dla nasion drobnych lub 4-6 cm dla nasion grubych.
Na ściernisko przed wykonaniem orki należy zastosować nawożenie w ilości; 40-50 kg P2O5
i 60-80 kg K2O na ha, oraz 60 kg N - połowę dawki przed siewem, a resztę w trakcie wegetacji poplonu. W przypadku siewu roślin motylkowych z nawożenia azotem można zrezygnować całkowicie.
Prawidłowy siew
Nasiona należy wysiewać siewnikiem w rzędy co 10-15cm, z wyjątkiem rzepy ścierniskowej, którą siejemy w rozstawie rzędów co 30-35cm.
Głębokość siewu: strączkowe 6-8cm, krzyżowe i facelia 2-3cm.
Wskazane jest lekkie wałowanie gleby przed siewem nasion drobnych, a po siewie nasion grubych celem zapewnienia lepszego podsiąkania wody i szybszych wschodów. Wczesny siew przedłuża okres wegetacji roślin, zabezpiecza im zapas wody w glebie oraz korzystnie wpływa na wysokość i jakość plonu. Ilość wysiewu nasion powinna zapewnić dobre zwarcie łanu. Materiał siewny powinien być wysokiej jakości.
W przypadku nie udania się poplonu (np. z powodu zbyt dużej suszy) nie można zwlekać z likwidacją plantacji, aby nie dopuścić do wydania nasion przez chwasty i przygotować pole pod zasiew ozimin. Przeznaczając poplon na zielony nawóz, należy przyorać go na zimę z wyjątkiem gleb lekkich, gdzie pozostawiamy poplon na zimę w formie mulczu, co zapobiega erozji gleby i sprzyja gromadzeniu się wody z opadów zimowych.
Danuta Stanisławek
Oddział Radom
Źródła:
1. Nowoczesna uprawa, miesięcznik produkcji roślinnej,
2. http://rolnictwoutu.pl,
3. http://tractoor.pl/produkcja-rolinna/uprawa-rolin-i-gleby.
Przyg. A.D.