Skip to main content
MODR Warszawa:  ul. Czereśniowa 98, 02-456 Warszawa  | ikona 22 571 61 00 

Szkodniki w uprawie zbóż

Zmiany klimatyczne oraz wprowadzanie nowych odmian zbóż umożliwiają uzyskanie coraz wyższych plonów. Z kolei rosnąca powierzchnia upraw i uproszczenia agrotechniczne powodują powiększające się zagrożeniu ze strony szkodników. Na zbożach pojawiają się coraz częściej ich nowe, wcześniej nie notowane gatunki. Część trafia na pola przypadkowo, w wyniku okresowego i masowego pojawienia się i konieczności znalezienia pokarmu. Inne wykorzystują zwiększający się areał i przenoszą na obszary nigdy wcześniej nie odwiedzane.

Do najczęstszych szkodników zbóż możemy zaliczyć drutowce, rolnice, lenie, miniarki, skrzypionki, pryszczarka zbożowca, ploniarkę zbożówkę i mszyce.

Drutowce - to najgroźniejsze szkodniki zbóż. Osiągają długość 25 mm, a ich ciało jest walcowate lub spłaszczone, barwy żółtej lub brązowej. Skóra pokrywająca ciało larwy jest gruba oraz twarda i prawdopodobnie od tych cech wzięła się nazwa „drutowce". Rozwój tych owadów odbywa się w glebie i trwa od 4 do 5 lat. Najbardziej szkodliwe dla zbóż są formy znajdujące się w trzecim i czwartym roku rozwoju. Larwy osiągają wtedy długość od 15 do 20 mm i to one uszkadzają korzenie oraz nasady łodyg zbóż. Młode rośliny więdną wówczas i zasychają, a starsze nie giną wprawdzie, lecz przestają rosnąć.

W największych ilościach drutowce występują na trwałych użytkach zielonych. Przeznaczając je pod uprawę zbóż, należy więc przeprowadzić kontrolę gleby. Jeśli na powierzchni 1m2 znajdziemy przeciętnie ponad 10 drutowców, należy glebę opylić środkami chemicznymi. Szkodnik ten jest bardzo wrażliwy na brak wody w glebie i suszę. Wczesna podorywka wykonywana w dni suche i gorące skutecznie niszczy drutowce.

Rolnice - to motyle o rozpiętości skrzydeł od 40 do 45mm. Mają szarobrunatne ubarwienie o jaśniejszych tylnych skrzydłach. Dorosłe osobniki latają od połowy maja do połowy lipca, a od połowy sierpnia do października samice składają jaja. Larwy rolnic są nagie i żerują najczęściej w nocy. Młode gąsienice żerują już w nadziemnych częściach roślin, a starsze kryją się w glebie, gdzie uszkadzają kiełkujące zboże. Do czynników sprzyjających rozwojowi rolnic zaliczyć możemy wczesne, suche i ciepłe wiosny, całe lato, suche jesienie oraz mroźne i śnieżne zimy.

Lenie - to muchówki o umiarkowanym owłosieniu i krępym ciele barwy czarnej. Posiadają średniej długości, grube, wieloczłonowe czułki oraz grube nogi z kolcami na przednich goleniach. Zboża uszkadzają postacie larwalne żerujące wczesną wiosną, po przezimowaniu. Larwy podgryzają korzenie. Zaatakowane rośliny słabiej rosną i żółkną, a przy masowych pojawieniach się szkodnika więdną i zamierają. Pola zaatakowane przez larwy leni należy intensywnie wapnować i zastosować w uprawie głęboką orkę jesienną oraz podorywkę.

Mszyce - to niewielkie owady o długości od 1,5 do 3 mm, różnie zabarwione, w zależności od gatunku. Skrzydła są błoniaste, a ich pierwsza para jest znacznie większa od drugiej. Dorosłe postacie jak i larwy wysysają soki ze zbóż czego skutkiem jest więdnięcie i zasychanie młodych roślin. Aby ograniczyć występowanie mszyc powinniśmy prawidłowo wykonywać podorywkę i orkę zimową, oraz wykaszać trawy na miedzach i przydrożach niszcząc zimujące jaja.

Miniarki - od niedawna możemy obserwować ich zwiększoną szkodliwość. Są to drobne muchówki, będące w okresie larwalnym wewnętrznymi pasożytami liści zbóż. Każda z larw uszkadza po jednym liściu, wygryzając w nim korytarze. Gdy uszkodzenie jest duże, zasycha cała blaszka liściowa.

Pryszczarek zbożowiec - jest szkodnikiem należącym do muchówek. Jego larwy powodują zniszczenia wysysając soki ze zbóż. Są wielkości od 2 do 2,5 mm, żółte lub pomarańczowo - czerwone bez nóżek. Na jednym zawiązku można spotkać około 6 larw. Wnikają one do pochwy liściowej, a następnie wędrują w dół źdźbła i zaczynają żer powyżej węzła na źdźble. Wczesnym objawem żerowania są wypukłe pochwy liściowe uszkodzonego źdźbła. Następstwem zaś niedorozwinięte rośliny, albo osiągające przedwczesną dojrzałość oraz niewypełnione ziarno. Pojawienie się tego szkodnika obserwujemy szczególnie w latach o wysokiej wilgotności.

Skrzypionki - to chrząszcze z rodziny stonkowatych. Osiągają długość 5 mm, są zielonkowate lub niebieskawe, ciało mają wydłużone a czułki długie i nitkowate. Zimują w ściółce i korzeniowych częściach roślin. Postacie dorosłe wiosną prowadzą żer uzupełniający na liściach zbóż i traw. Larwy odżywiają się miękiszem zdrapując go wzdłuż nerwów liści. Prowadzi to do powstania białych plam podłużnych i dziur w liściach a u roślin młodych występuje nadmierne krzewienie. Skrzypionki pojawiają się w zbożach od lipca do jesieni.

Ploniarka zbożówka - to dorosła muchówka mająca 2 mm długości, lśniąco czarne ciało, czerwone oczy i brązowo - żółte odnóża. Pojawienie się pierwszego pokolenia obserwujemy już od końca czerwca. Do sierpnia występuje pokolenie letnie, a od sierpnia do końca października pokolenie jesienne. Larwy pierwszego i drugiego pokolenia niszczą młode zasiewy, a larwy drugiego pokolenia niszczą także zawiązki ziaren. Każda z nich uszkadza w zbożach zawsze tylko jeden pęd, a jej rozwój trwa od 20 do 30 dni. Efektem żerowania larw jest ograniczenie powierzchni asymilacyjnej liści, skrócenie kłosów oraz mniejsza liczba ziaren w kłosie.

Agnieszka Płoskońska

MODR w Warszawie

Odział Radom

Źródła:

IHAR- Ochrona zbóż przed szkodnikami

Szkodniki roślin uprawnych M. Bujalski, J. Nowacki

Zboża wysokiej jakości - poradnik dla producentów
  • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

    Dyrektor MODR Warszawa: Sławomir Piotrowski
    Zastępca Dyrektora MODR Warszawa: Adam Tarkowski

    ul. Czereśniowa 98, 02-456
    tel. 22 571 61 00 | fax. 22 571 61 01
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Bielice

    Dyrektor Oddziału: Krzysztof Szumski

    Bielice 19, 96-500 Sochaczew 
    tel. 46 862 00 40 | fax.46 862 00 52
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Ostrołęka

    Dyrektor Oddziału: Bogdan Bagiński

    ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka,
    tel. 29 760 03 69 - fax. 29 769 49 53
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Płock

    Dyrektor Oddziału: Wojciech Banaszczak

    ul. Zglenickiego 42 D, 09-411 Biała
    tel./fax: 24 269 77 00
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Poświętne w Płońsku

    Dyrektor Oddziału: Jarosław Grabowski

    ul. H Sienkiewicza 11, 09-100 Płońsk
    tel: 23 663 07 00, fax: 23 662 99 50
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek: 700 - 1500

  • MODR Warszawa oddział Radom

    Dyrektor Oddziału: Marcin Kaca

    ul. Chorzowska 16/18, 26-600 Radom,
    tel./fax 48 365 02 06 wew. 104
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 730 - 1530

  • MODR Warszawa Oddział Siedlce

    Dyrektor Oddziału: Józef Jan Romańczuk

    ul. Kazimierzowska 21, 08-110 Siedlce
    tel. 25 640 09 11, fax. 25 640 09 12
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

Copyright 2011 - 2024 MODR | Przeglądając stronę, akceptujesz naszą politykę prywatności.