Wzbogacenie wiedzy, wymiana doświadczeń i inspiracje do dalszego rozwoju, to najcenniejsze efekty wizyt w gospodarstwach, Związku Hodowców i Producentów Bydła Zachowawczej Rasy Polska Czerwona w typie mięsnym czy w Stacji Badawczej w Popielnie.

Wizyty te odbyły się w ramach wyjazdu studyjnego „Wołowe inspiracje” 21 i 22 czerwca 2022 r. i pozwoliły na pokazanie różnych sposobów funkcjonowania oraz  prowadzenia produkcji bydła w typie mięsnym. Burzliwa dyskusja naszych uczestników do ostatnich chwil podróży była najlepszym dowodem na to, że program wyjazdu studyjnego przekrojowo przedstawił zagadnienia związane z produkcją bydła. Liczymy na to, że udział w tych wizytach zaowocuje wieloma atrakcyjnymi pomysłami, które pozwolą na rozwój gospodarstw.

Wyjazd studyjny rozpoczął się wizytą w gospodarstwie rolnym Tomasza Rasińskiego

Gospodarstwo specjalizuje się w produkcji bydła w typie mięsnym, ma powierzchnię ok. 80 ha a zlokalizowane jest w miejscowości Mogowo, w gminie Nasielsk (województwo mazowieckie). Produkcja bydła w gospodarstwie jest przedmiotem wielu innowacyjnych projektów pozwalających gospodarzowi na obniżenie kosztów prowadzonej działalności.

Ciekawym przykładem jest projekt z działania Współpraca M16 w ramach PROW 2014-2020, dzięki któremu wprowadzono zmianę technologii opasu na intensywne żywienie zwierząt, co pozwoliło skrócić opas z 24 do 20-22 miesięcy. Operacja polegała na wprowadzeniu innowacyjnej, udoskonalonej technologii związanej z profilaktyką zdrowotną, żywieniem oraz monitorowaniem dobrostanu zwierząt które przyczynią się do poprawy efektywności odchowu cieląt oraz uzyskania zestandaryzowanego, powtarzalnego produktu finalnego poprzez innowacyjne zmiany w końcowej fazie opasu bydła. Działanie Współpraca w praktyce jest efektem współdziałania wielu podmiotów, w tym rolników, naukowców, przedsiębiorców i doradztwa.

Innym rozwiązaniem wdrożonym w gospodarstwie jest opas wolców. Uważa się, że mięso pozyskiwane od tych sztuk ma przewagę jakościową, a co więcej, wolce mają większy potencjał do utworzenia wyższej marmurkowatości mięsa cenionej w gastronomii. W gospodarstwie stosuje się bezkrwawą metodę kastracji polegającą na zakładaniu elastycznych gumek na powrózek nasienny.

Tomasz Rasiński jest także wiceprezesem zarządu Polskiego Zrzeszenia Producentów Bydła Mięsnego. Dzięki tej działalności mógł przedstawić uczestnikom wyjazdu możliwości, jakie daje działanie w grupie.

Kolejnym punktem programu było gospodarstwo rolne Agnieszki Prochal i Piotra Rydla

Gospodarstwo o powierzchni 350 ha, zlokalizowane w miejscowości Rumian w gminie Rybno (województwo warmińsko-mazurskie), specjalizuje się w produkcji bydła zachowawczej rasy polska czerwona.

To jedna z najstarszych rodzimych ras bydła w Europie. Charakteryzuje się dużą odpornością i zdrowotnością, bardzo dobrym przystosowaniem do trudnych warunków środowiska, niewybrednością w doborze pasz.
Bydło doskonale nadaje się do utrzymania w małych gospodarstwach rolnych w warunkach chowu półintensywnego. Mleko od krów polskich czerwonych odznacza się wysoką wartością biologiczną. Wartościowe cechy bydła polskiego czerwonego są związane z założeniami genetycznymi ich protoplastów i stanowią m.in., o dużej wartości tego bydła dla zachowania bioróżnorodności gatunku.

W idee gospodarstwa państwa Rydlów wpisują się hasła związane z rolnictwem regeneratywnym i minimalizowaniem śladu węglowego. Przykładami są m.in. stosowany w gospodarstwie wolny chów zwierząt czy system wypasu balotowego. Bale grazing polega na udostępnianiu bydłu całych bel siana i słomy pod gołym niebem. Bele rozkłada się równomiernie po powierzchni kwatery, tak aby pokryć całą jej powierzchnię niezjedzonymi przez bydło resztkami siana lub słomy. Stosowana metoda skutkuje rozsiewaniem nowych gatunków roślin (głównie trawy i zioła) wzbogacając otoczenie, dostarczając zwierzętom lepszej jakości paszy.

Gospodarze dbają o małą retencję, w ramach której stworzyli sieć oczek wodnych. Mała retencja przyczyniła się do podniesienia poziomu wód gruntowych i spowolnienia odpływu wód opadowych. Skutkowało to także pojawieniem się chronionych gatunków ptaków i płazów. Pozytywny efekt stosowanych rozwiązań związanych z bale grazing oraz małą retencją widoczny jest na trwałych użytkach zielonych.

Uczestnicy poznali także Związek Hodowców i Producentów Bydła Zachowawczej Rasy Polska Czerwona w typie mięsnym, który działa na rzecz rozwoju hodowli czerwonego bydła polskiego w kierunku użyteczności mięsnej.

Stacja Badawcza w Popielnie to jednostka należąca od 2016 r. do Instytutu Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności PAN w Olsztynie. Jej działania mają na celu ochronę różnorodności biologicznej, poprzez hodowlę zwierząt ras zachowawczych (koniki polskie, bydło rasy polska czerwona i nizinna czarno-biała), jak również edukację i propagowanie aktywnego stylu życia. Stacja badawcza w Popielnie użytkuje obszar 1600 ha położony pomiędzy trzema mazurskimi jeziorami Śniardwy, Bełdany i Warnołty.

Główne działania Stacji Badawczej w Popielnie:

• Prowadzenie programu hodowli wolnej konika polskiego -jedynej rodzimej, pierwotnej rasą koni wywodzącej się bezpośrednio od dzikich tarpanów (Equus caballus gmelini Ant.), które do końca XVIII wieku (a na niektórych terenach nawet do początku XIX wieku), można było spotkać na obszarze dawnej Polski, Litwy i Prus. Koniki polskie są dobrymi końmi użytkowymi wykorzystywanymi do celów rekreacji jeździeckiej i hipoterapii. Świetnie sprawdzają się jako konie zaprzęgowe. Hodowla koników polskich utrzymywanych w systemie stajennym została zapoczątkowana w Popielnie w 1949 r. i jest najdłużej prowadzoną hodowlą w Polsce. Nieprzerwanie od 1955 r. w Popielnie prowadzona jest hodowla w systemie rezerwatowym, zwanym też wolnościowym lub na swobodzie. Oznacza to, że koniki przebywają przez cały rok w rezerwacie leśnym, a ingerencja człowieka, zgodnie z założeniami programu hodowlanego, jest ograniczona do minimum. Polega ona na obserwacjach koni żyjących w rezerwacie i interwencjach w momencie zagrożenia życia zwierzęcia (obserwacje koników prowadzone są kilka razy w tygodniu), zimowym dokarmianiu sianem oraz odłowach młodych osobników.
• Prowadzenie jedynej w Polsce hodowli fermowej bobrów, powstałej w 1958 roku, początkującej ochronę aktywną tego gatunku i umożliwiającej poznanie biologii tego zwierzęcia.
• Prowadzenie unikalnych prac, znanych w kraju i na świecie, dotyczące biologii cyklu poroża, rozrodu i behawioru jelenia szlachetnego. Ferma jeleniowatych w Stacji Badawczej PAN w Popielnie powstała w 1956 roku jako pierwsza w Polsce i miała ona na celu prowadzenie badań nad biologią tych zwierząt.
• Prowadzenie hodowli zachowawczej bydła rasy polskiej czerwonej.
• Prowadzenie są prace z zakresu rolnictwa proekologicznego.
• Las doświadczalny o powierzchni 1600 ha stanowi rezerwat dla wolnożyjących tabunów konika polskiego. Prowadzone są tutaj prace nad kształtowaniem biologicznym różnorodnych ekosystemów leśnych, odtwarzaniem naturalnych zasobów leśnych oraz oddziaływaniem turystyki na kształtowanie się ekosystemów leśnych.

W planach Stacji Badawczej w Popielnie jest realizacja projektu badawczo-rozwojowego, który będzie polegał na wypasie bydła rasy polskiej czerwonej w środowisku naturalnym, czyli na terenie leśno-łąkowym. Stacja badawcza we współpracy z Uniwersytetem Warmińsko-Mazurskim zbada jak leśne warunki hodowli wpłyną na jakość i smak mięsa wołowego.

Wyjazd studyjny odbył się w ramach operacji „Wołowe inspiracje” wpisanej do Planu Operacyjnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2022-2023 w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich.

Celem operacji było wspieranie transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie poprzez zwiększenie świadomości producentów rolnych w zakresie hodowli bydła mięsnego w oparciu o dobrostan, zrównoważony rozwój i ochronę klimatu. Operacja miała na celu tworzenie sieci kontaktów między instytucjami naukowym, doradztwem rolniczym i producentami rolnymi. Celem operacji jest także poszerzanie współpracy i wymiany wiedzy pomiędzy partnerami systemu Wiedzy i Innowacji w Rolnictwie (AKIS), w szczególności pomiędzy nauką a praktyką rolniczą.

Tekst:

Magdalena Kowalewska

MODR Warszawa

Fotorelacja:

Wizyta w gospodarstwie rolnym Tomasza Rasińskiego

 Wizyta w gospodarstwie rolnym Piotra Rydla

 Wizyta w Stacji Badawczej w Popielnie