Skip to main content
MODR Warszawa:  ul. Czereśniowa 98, 02-456 Warszawa  | ikona 22 571 61 00 

Sieć na rzecz innowacji
w rolnictwie i na obszarach wiejskich

Ochrona zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym rolą Lokalnych Partnerstw ds. Wody

W dniach 22-23.06.2022 r. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego zorganizował wyjazd studyjny w zakresie operacji pn. „Ochrona zasobów wodnych w krajobrazie rolniczym rolą Lokalnych Partnerstw ds. Wody” w ramach Planu Działania Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich Plan Operacyjny na lata 2022-2023 w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, finansowana ze środków II schematu Pomocy Technicznej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Celem operacji było zaplanowanie przyszłego systemu zarządzania wodą na obszarach wiejskich, który będzie odpowiedzią na postępujące zmiany klimatyczne oraz zabezpieczy wodą na cele rolnicze, przyczyni się do wzrostu retencji krajobrazowej i ochrony cennych siedlisk hydrogenicznych stanowiących unikalne ostoje bioróżnorodności terenów rolniczych.

Wydarzenie było dedykowane przedstawicielom: lokalnych jednostek samorządowych, spółek wodnych, Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie, ekspertom z zakresu hydrologii i hydrotechniki, doradcom, rolnikom zaangażowanych w działania sprzyjające retencji wodny w krajobrazie rolniczym, czyli członkom tworzących się Lokalnych Partnerstw ds.Wody na terenie województwa mazowieckiego.

Część konferencyjna odbyła się 22.06.2022 r. w kompleksie hotelowym „Milord. Restauracja & Hotel” w Kleszewie koło Pułtuska. Wykłady poprowadzili przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz eksperci z zakresu ochrony terenów podmokłych i inżynierii wodnej w krajobrazie rolniczym.

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi zachęca, aby wszystkie instytucje i osoby zaangażowane i zainteresowane poprawą gospodarowania wodą w krajobrazie rolniczym przystępowały do Lokalnych Partnerstw ds. Wody (LPW), które obejmują swym zasięgiem powiat. Deklaracja współpracy jest dobrowolna. Członkostwo w LPW to niepowtarzalna okazja do wymiany doświadczeń w zakresie zarządzania wodą oraz możliwość uzgadniania i podejmowania wspólnych działań sprzyjających retencji. Podczas zorganizowanego wydarzenia rolę Lokalnych Partnerstw ds. Wody przedstawiała Pani Joanna Gumula z Departamentu Nieruchomości i Rozwoju Wsi MRiRW. Zwróciła uwagę, że w najbliższym czasie LPW powinny: wspierać wdrażanie działań wynikających z przejściowego PROW 2014-2022 (przekazanie informacji o możliwości uzyskania wsparcia przez spółki wodne oraz planowanego wsparcie dla gmin) oraz przygotować plany inwestycyjne w zakresie gospodarki wodnej, aby móc uzyskać środki na ich realizacje zaplanowane w ramach działania B3.3.1 w Krajowym Planie Odbudowy (KPO). Pani Gumula podkreśliła, że tylko inwestycje ujęte w planach rozwoju gospodarki wodnej będą mogły być finansowane ze środków KPO. Podczas wystąpienia zostały omówione zmiany jakie zaszły w 2022 roku w ustawie Prawo Budowalne i Prawo Wodne. Ich celem jest usprawnienie procesu przygotowywania niezbędnej dokumentacji poprzedzającej realizację inwestycji wspierających retencję.

O działaniach wspierających retencjonowanie wody na terenach rolniczych zapisanych w Planie Strategicznym Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 opowiedziała Pani Magdalena Nowicka  z Departamentu Płatności Bezpośrednich  MRiRW. W ramach wykładu przeprowadzonego w formule online przybliżyła zakres planowanych ekoschematów i interwencji rolno-środowiskowo-klimatycznych, których realizacja przez rolników będzie w sposób bezpośredni i pośredni wpływać na poprawę gospodarki wodnej na obszarach wiejskich.

Znaczenie i funkcje obszarów podmokłych na terenach rolniczych szeroko omówił dr. hab. Wiktor Kotowski, prof. Uniwersytetu Warszawskiego z Zakładu Ekologii i Ochrony Środowiska. Podczas wystąpienia zwrócił w szczególności uwagę na nieocenioną rolę torfowisk i naturalnych dolin rzecznych w krajobrazie rolniczym w procesie: retencji wód gruntowych i powierzchniowych, wychwytywania  związków azotu i fosforu oraz asymilacji węgla atmosferycznego. Podkreślił również, że torfowiska mają znaczny wkład w ochronę różnorodności biologicznej terenów rolniczych. Należą one do najbogatszych w gatunki ekosystemów strefy umiarkowanej. W ich obrębie występują gatunki rzadkie i ginące, zatem ochrona torfowisk w Polsce powinna zostać uznana za priorytet. Głównym zagrożeniem takich obszarów to degradacja wskutek zmian warunków hydrologicznych, wynikająca z przeprowadzonych zabiegów melioracyjnych powodujących stopniową utratę zdolności retencyjnych. Dodatkowo przesuszenie torfowisk prowadzi do mineralizacji torfu. W wyniku tego procesu  uwalniający się CO2 pogłębia efekt cieplarniany. Profesor zasugerował, że w najbliższej przyszłości należy zmienić sposób gospodarowania na torfowiskach. W pierwszej kolejności wdrożyć wszelkie działania przywracające warunki bagienne - hamowanie odpływu wód poprzez zatamowanie/zasypanie rowów melioracyjnych – a następnie użytkować w sposób przyjazdy klimatowi prowadząc w ich obrębie rolnictwo bagienne (paludikulturę).

Ostatni wykład poprowadziła Pani Katarzyna Banaszak z firmy „Pectore-Eco” na temat gospodarowania wodami w województwie mazowieckim. Podczas wystąpienia przedstawiła m.in. podział województwa na obszary dorzeczy i regiony wodne, wyniki oceny stanu chemicznego i ilościowego JCWPD oraz wyniki inwentaryzacji urządzeń wodnych w województwie. Omówiła szereg dokumentów strategicznych dla gospodarowania wodami w województwie mazowieckim:  Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły (PGW), Plan zarządzania ryzykiem powodziowym (PZRP), Plan przeciwdziałania skutkom suszy na obszarach dorzeczy (PPSS), Program przeciwdziałania niedoborowi wody na lata 2021-2027 z perspektywą do roku 2030 (PPNW) i Krajowy program renaturyzacji wód powierzchniowych (KPRWP). Firma „Pectore-Eco” na zlecenie Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego zbiera informacje wśród lokalnych Jednostek Samorządów Terytorialnych i spółek wodnych na temat potrzeb inwestycyjnych w zakresie gospodarki wodnej. Uzyskane informacje ułatwią przygotowanie planów inwestycyjnych dla poszczególnych LPW. W ramach wykładu Pani Banaszak zaprezentowała uzyskane dotychczas dane i skonfrontowała je z planowanymi głównymi inwestycjami z zakresu gospodarowania wodami już zaplanowanymi w PPSS, PPNW, PZRP.

Podczas drugiego dnia wyjazdu studyjnego prof. Kotowski (23.06.2022) poprowadził zajęcia terenowe. Pierwszym punktem, który odwiedzili uczestnicy wydarzania był obszar Natura 2000 PLB 140015 Bagno Pulwy. Obecnie to rozległy otwarty teren  łąkowo-bagienny leżący między doliną Narwi a Puszczą Białą, silnie zmeliorowany w latach 60 i wykorzystywany rolniczo. Na miejscu prof. Kotowski opowiedział o genezie powstawania rożnych typów torfowisk (wysokie, niskie, pośrednie) oraz za pomocą laski glebowej pobrał próbę obrazującą profil torfowiska. Okazało się, że na Bagnie Pulwy warstwa murszu sięga aż 60 cm od powierzchni terenu. Warstwa ta wytworzyła się w wyniku odwonienia torfowiska i jest bezużyteczna w procesie retencji wody. To duża strata dla tego obszaru, gdyż proces murszenia ma charakter nieodwracalny. Prawidłowa struktura torfu zachowała się dopiero na głębokości ok. 130 cm, co obrazuje skalę osuszenia tego obszaru.

Następnie grupa przemieściła się w dolinę rzeki Pokrzywnicy (okolice miejscowści Mory, pow. pułuski). Szeroka dolina rzeczna jest oddzielona od obszarów użytkowanych rolniczo terenem podmokłym zajętym przez roślinność bagienną. Profesor wskazał, że zachowanie i przywracanie takich stref buforowych  w krajobrazie rolniczym  to bardzo ważne działanie i powinno być promowane w ramach dobrych praktyk rolniczych w zakresie ochrony i retencji wód. Roślinność pokrywająca teren podmokły między gruntami rolnymi a rzeką, skutecznie przechwytuje azot i fosfor pochodzenia rolniczego, co wpływa bardzo pozytywnie na ograniczenie procesu eutrofizacji wód.

Na koniec uczestnicy odwiedzili dolinę rzeki Klusówki, gdzie prowadzone są regularne prace utrzymaniowe w korycie. W efekcie zwiększyła się powierzchnia gruntów uprawnych, gdyż może być wykorzystywany teren bezpośrednio graniczący z rzeką. Z drugiej zaś strony brak stref buforowych w roślinnością bagienną powoduje znaczne zanieczyszczenie wód azotanami i fosforanami a uregulowane, wyprostowane koryto rzeki skutecznie odprowadza wodę z terenów rolniczych, uniemożliwiając retencję krajobrazową.

Tekst: Kamil Kryński

Zdjęcia: Katarzyna Banaszak, Wiesław Tarkowski

 

  • Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego

    Dyrektor MODR Warszawa: Sławomir Piotrowski
    Zastępca Dyrektora MODR Warszawa: Adam Tarkowski

    ul. Czereśniowa 98, 02-456
    tel. 22 571 61 00 | fax. 22 571 61 01
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Bielice

    Dyrektor Oddziału: Krzysztof Szumski

    Bielice 19, 96-500 Sochaczew 
    tel. 46 862 00 40 | fax.46 862 00 52
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Ostrołęka

    Dyrektor Oddziału: Bogdan Bagiński

    ul. Targowa 4, 07-410 Ostrołęka,
    tel. 29 760 03 69 - fax. 29 769 49 53
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Płock

    Dyrektor Oddziału: Wojciech Banaszczak

    ul. Zglenickiego 42 D, 09-411 Biała
    tel./fax: 24 269 77 00
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

  • MODR Warszawa Oddział Poświętne w Płońsku

    Dyrektor Oddziału: Jarosław Grabowski

    ul. H Sienkiewicza 11, 09-100 Płońsk
    tel: 23 663 07 00, fax: 23 662 99 50
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek: 700 - 1500

  • MODR Warszawa oddział Radom

    Dyrektor Oddziału: Marcin Kaca

    ul. Chorzowska 16/18, 26-600 Radom,
    tel./fax 48 365 02 06 wew. 104
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 730 - 1530

  • MODR Warszawa Oddział Siedlce

    Dyrektor Oddziału: Józef Jan Romańczuk

    ul. Kazimierzowska 21, 08-110 Siedlce
    tel. 25 640 09 11, fax. 25 640 09 12
    e-mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.

    Godziny urzędowania: poniedziałek - piątek, 700 - 1500

Copyright 2011 - 2024 MODR | Przeglądając stronę, akceptujesz naszą politykę prywatności.