Przygotowanie kompostu w gospodarstwie ekologicznym

W gospodarstwach prowadzonych tradycyjną metodą, problemu z nawożeniem upraw właściwie nie ma - jedyne ograniczenie, to koszty nawozów mineralnych. Inaczej temat właściwego przygotowania gleby i dostarczenia składników pokarmowych dla upraw przedstawia się w gospodarstwach produkujących żywność ekologiczną. Najbardziej cenione przez ekologów nawozy naturalne (obornik, gnojówka) spełniają swą rolę w tych gospodarstwach, które prowadzą zarówno produkcję zwierzęcą jak i roślinną, ale jak każdy nawóz zastosowany w nadmiarze lub nieumiejętnie może być bardziej szkodliwy niż pożyteczny. Musimy pamiętać, że stosowanie świeżego obornika lub nie przefermentowanej gnojówki jest niedopuszczalne przy uprawach nowalijek, owoców miękkich przeznaczonych do bezpośredniego spożycia czy też ziemniaków na wczesny zbiór. Ponadto wiele roślin źle znosi świeże nawozy naturalne, powodujące ich gnicie czy też porażenie chorobami. Dlatego też wydaje się, że najlepszym nawozem w gospodarstwach ekologicznych jest dotychczas bagatelizowany przez wielu producentów kompost, który bardzo pozytywnie wpływa na organizmy glebowe, sprzyja rozwojowi systemu korzeniowego, a co najważniejsze nie powoduje niebezpieczeństwa przenawożenia roślin. Wykorzystuje się wtedy do nawożenia wszystkie resztki z produkcji roślinnej (zdrowe, nie porażone przez choroby),cienkie gałązki, chwasty bez nasion, liście, torf, popiół po spaleniu drewna, organiczne odpady kuchenne, nawozy zielone, nawozy zwierzęce (obornik i gnojówkę), mączki bazaltowe i fosforytowe oraz jako dodatek naturalne nawozy mineralne dopuszczone do stosowania w gospodarstwach ekologicznych. Do kompostu dodaje się także ziemię. Kompostowanie przyśpiesza naturalne procesy rozkładu materii organicznej w przyrodzie. Można powiedzieć, że użycie kompostu w rolnictwie zamyka obieg tej materii.
Sporządzenie właściwego i dobrego kompostu wymaga czasu, wiedzy, a przede wszystkim chęci. Najbardziej mozolne jest gromadzenie samego materiału kompostowego, gdyż musimy mieć wszystkie składniki na naszą pryzmę tak, aby ją ułożyć w ciągu jednego dnia. Kolejnym krokiem jest właściwy wybór miejsca na samą pryzmę kompostową. Powinno ono być w miarę zacienione przez drzewa. Dobrze, jeśli w pobliżu rosną brzozy, bez czarny, leszczyna i olchy, ale nie są wskazane krzewy i drzewa iglaste. Miejsce to powinno być osłonięte od wiatru, nie podmokłe, ale z dobrym dostępem do wody używanej do zraszania pryzmy. Aby osiągnąć sukces przy tworzeniu kompostu musimy postępować według pewnych zasad. Nasza pryzma powinna mieć kształt trapezu o szerokości u podstawy od 1,5 do 2 m ,a w szczycie od 0,4 do 0,8 m oraz wysokości do 1,5m. Długość pryzmy jest dowolna i będzie uzależniona od ilości materiału przeznaczonego do kompostowania.

Właściwa pryzma kompostowa składać się powinna z następujących warstw:

• Cienkiej warstwy gliny lub torfu z rozrzucanym na ich powierzchni obornikiem (około 5 cm grubości),
• Warstwy drenażowej z rozdrobnionych gałązek i np. łętów roślin- umożliwiającej dostęp powietrza od spodu pryzmy i  odpływ wody,
• Warstwy ziemi grubości od 5 do 7cm,
• Warstwa odpadów roślinnych do 15cm miąższości,
• Nawozy zwierzęce ( obornik) do 5 cm grubości,
• Warstwa ziemi grubości od 5 do 7cm posypana nawozami wapniowymi i mączkami: bazaltową lub dolomitową.

W taki sam sposób układa się kolejne warstwy, dając na przemian liście, resztki roślinne i kuchenne, nawozy organiczne (zwierzęce), ziemię, nawozy wapniowe i mineralne pochodzące z naturalnych kopalin, a także zmielone skorupki jaj. Każdą warstwę delikatnie zwilżamy wodą, ale tak, aby nie robiła się maź, gdyż duża wilgotność kompostowanej materii może doprowadzić do procesów gnicia naszego kompostu. Tak postępujemy aż nasza pryzma osiągnie pożądaną przez nas wysokość. Całą pryzmę obsypujemy ziemią grubości do 10 cm, a na szczycie formujemy rowek przez całą długość pryzmy (jego zadaniem jest zbieranie wody z opadów). Na zakończenie całość okrywamy słomą lub obsiewamy mieszanką roślin motylkowych: 1 część peluszki, 2 wyki i 2 części bobu. Z roślin motylkowych mamy dodatkową korzyść, gdyż oprócz zacienienia pryzmy dostarczą nam także cennego azotu wiązanego z powietrza. Naszym obowiązkiem jest jeszcze dbałość o utrzymanie wilgotności pryzmy przez cały czas jej trwania. Kompostowanie materii organicznej przebiega w zależności od stopnia rozdrobnienia materiału, od 6 miesięcy do nawet 2 lat.
Przyśpieszenie tego procesu można uzyskać poprzez wprowadzenie do pryzmy preparatów biodynamicznych, sporządzonych z ziół (rumianku, pokrzywy, skrzypu krwawnika itp.) lub też, 2 - 3 krotne przerobienie kompostu. Polega ono na dosłownym przewróceniu pryzmy „do góry nogami", czyli górne warstwy pryzmy umieszczamy na samym dole, a te pochodzące z najniższych partii na jej górze. Taki zabieg powoduje dodatkowe natlenienie kompostu i zapewnia właściwy przebieg procesów zachodzących w pryzmie. Po zakończeniu procesu kompostowania utworzona przez nas pryzma zmniejszy się, mniej więcej, o 1/3. Dojrzały kompost ma swoisty zapach świeżej, zaoranej gleby, ciemny kolor, gruzełkowatą strukturę i najważniejsze, że w bryle kompostu nie możemy rozpoznać struktury przerabianej materii. Taki kompost możemy stosowaćw ilości od 4 - 7 kg/m2/rok na glebach piaszczystych oraz do 1kg/m2/rok na glebach gliniastych.