Przydomowe oczyszczalnie ścieków - tanie i skuteczne rozwiązanie problemu

Przydomowe oczyszczalnie ścieków montuje się zazwyczaj tam, gdzie nie ma szans na budowę kanalizacji. Zasada ich działania jest prosta: ścieki wpadają do zbiornika (osadnika gnilnego), następnie - po przefiltrowaniu - przepływają do drenażu rozsączającego. Frakcja stała pozostaje w zbiorniku w postaci osadu, natomiast frakcja ciekła systemem rur perforowanych przesiąka do gleby.

Tym sposobem pozbywamy się zdecydowanej większości ścieków nieomal bez ponoszenia kosztów. Właściwie jedynym kosztem jest to, że co jakiś czas (zwykle od jednego roku do dwóch, trzech lat) musimy usunąć zawartość zbiornika przy pomocy wozu asenizacyjnego i cały cykl się powtarza.

Zbiornik…

… do którego wpadają ścieki, jest zwykle wykonany z polietylenu wysokociśnieniowego (PE HD). Powinno się go montować w miarę blisko domu, najlepiej w miejscu nie narażonym na ewentualne uszkodzenie ciężkim sprzętem. Jednocześnie należy pamiętać o tym, żeby wlot do zbiornika umiejscowić na wprost rury kanalizacyjnej wyprowadzającej ścieki z domu, co ułatwi ich przepływ do zbiornika i pozwoli uniknąć nieprzyjemnego w skutkach zapychania się rury. Warto również mimo wszystko w rurze doprowadzającej ścieki do zbiornika umieścić przynajmniej jedną złączkę rewizyjną (lub więcej, na dłuższych odcinkach). Rura kanalizacyjna wychodząca z domu powinna być umieszczona na optymalnej głębokości 30-40 cm pod powierzchnią ziemi (maksymalnie 70 cm). Głębsze ułożenie rury rodzi wiele trudności związanych z obsługą zbiornika i zmusza do zbyt głębokich wykopów pod drenaż rozsączający. Generalnie w przypadku zbyt niskiego posadowienia rury kanalizacyjnej racjonalnym posunięciem jest jej wypłycenie, nawet kosztem pewnych niedogodności związanych z remontem łazienki, skuwaniem części posadzki itp.

Wlot zbiornika zaopatrzony jest w syfon, który kieruje ścieki bliżej dna, natomiast przed wylotem umieszczony jest kosz filtracyjny wypełniony materiałem filtracyjnym. Są to zwykle kształtki polietylenowe, puzzolana, keramzyt i temu podobne materiały, które zapobiegają opuszczeniu zbiornika przez grubsze cząstki ścieków. Materiał filtracyjny powinno się przynajmniej jeden raz do roku przepłukać bieżącą wodą (ewentualnie przy okazji opróżniania osadnika).

Budowa sieci rozsączającej

Wprowadzenie do zbiornika (który jest zawsze pełny) określonej ilości ścieków, powoduje usunięcie takiej samej ilości ścieków (poprzez filtr) znajdujących się w górnej części zbiornika (już przefermentowanych), do studzienki rozdzielczej z której przepływają one dalej do sieci rozsączającej.

Sieć rozsączająca to zwykłe wykopy, zazwyczaj o szerokości 40-50 cm i głębokości uzależnionej od głębokości rury kanalizacyjnej wychodzącej z domu oraz ukształtowania terenu. Wykopy nie powinny jednak przekraczać 1 metra głębokości ze względu na malejącą ilość tlenu w głębszych warstwach gleby. Każdy należy wykonywać ze spadkiem około 1 do 2%. Na ich dnie układa się warstwę kamienia mającą grubość około 30 cm (lub więcej). Wielkość kamieni powinna oscylować w okolicach 4 – 6 cm. Kamienie można kupić, co jest dość kosztowne, lub wykorzystać własne zapasy zbierane np. z pól. Na tak przygotowanym i wypoziomowanym podłożu z kamienia układamy perforowane rury rozsączające pilnując, żeby ich spadek również wynosił 1-2% (tj. 1-2 cm na długości 1 m). Rury po połączeniu ich ze studzienką rozdzielającą i końcową - napowietrzającą - przysypujemy warstwą kruszywa o grubości około 10 cm (frakcja nie mniejsza niż 1 cm).

Końcowym etapem montażu jest przykrycie wierzchniej warstwy kruszywa geowłókniną lub folią, a następnie zasypanie wykopów gruntem rodzimym wybranym wcześniej z tychże wykopów. Geowłóknina rozłożona na warstwie kruszywa przykrywającego rury rozsączające zapobiega zamulaniu kamieni ziemią. Jest to ważne ze względu na konieczność stałej cyrkulacji powietrza między kamieniami. Samo powietrze dostaje się do sieci rozsączającej za pomocą kominka, w który jest zaopatrzona studzienka końcowa (lub każda nitka drenażu rozsączającego oddzielnie - w zależności od firmy). Kominek kończący sieć rozsączającą to praktycznie jedyny widoczny nad powierzchnią element oczyszczalni. Wszystkie pozostałe elementy po zasypaniu ich ziemią najlepiej obsiać trawą, która doskonale czuje się na sieci rozsączającej czerpiąc składniki pokarmowe z dostarczanych wciąż ścieków.

Odpowietrzenie

Ważnym elementem decydującym o prawidłowym funkcjonowaniu przydomowej oczyszczalni ścieków jest odpowietrzenie całego systemu poprzez przedłużenie ciągów kanalizacyjnych rurą o przekroju minimum 100 mm i wyprowadzeniu jej ponad kalenicę dachu. Najlepiej wykorzystać w tym celu wolny kanał wentylacyjny. W przypadku braku wolnego kanału, co zdarza się w starszych domach, ciąg kanalizacyjny można wyprowadzić wzdłuż ściany szczytowej budynku po jej zewnętrznej stronie, mocując rury do ściany podobnie jak rynny spustowe. W tym przypadku należy zastosować dodatkowo trójnik w rurze wychodzącej z domu, tuż za fundamentem i połączyć z nim rurę wentylacyjną. Ze względu na fakt, że systemem wentylacyjnym będą uchodziły różne gazy będące produktem rozkładu materii organicznej (siarkowodór, amoniak itp.) koniec rury wentylacyjnej nie może być bliżej niż 50 cm od górnej krawędzi najbliższego okna.

Powietrze cyrkulujące pomiędzy kamieniami w drenażu rozsączającym prowadzi do drugiego etapu oczyszczania ścieków. Pierwszy etap oczyszczania odbywa się w zbiorniku – osadniku gnilnym gdzie ścieki fermentują w optymalnym czasie 3–7 dni, tyle czasu powinna zająć wymiana ścieków w zbiorniku. W tym miejscu warto podkreślić, że wielkość zbiornika i sieci rozsączającej powinna być dostosowana do ilości użytkowników.

Uwagi końcowe

Bardzo ważnym czynnikiem warunkującym bezawaryjne funkcjonowanie przydomowej oczyszczalni ścieków jest przestrzeganie kilku zasad:

Warto też przypomnieć, że zasady cross compliance obowiązujące od 1.01.2009 roku obligują do rozliczenia ścieków i odpadów stałych wytwarzanych w gospodarstwie domowym pod rygorem utraty części dopłat obszarowych.

Tomasz Duda

MODR w Warszawie

PZD Płock