Właściwe postępowanie ze środkami ochrony roślin

Środki ochrony roślin (opryski) należą do najbardziej szkodliwych związków, na których działanie są narażeni rolnicy. Ich niewłaściwe stosowanie i przechowywanie stwarza poważne zagrożenie także dla zwierząt i środowiska. W celu uniknięcia, bądź ograniczenia, negatywnych skutków działania, konieczna jest znajomość zasad właściwego postępowania.

Środki ochrony roślin zawsze należy przechowywać w wydzielonych pomieszczeniach - poza budynkiem mieszkalnym i inwentarskim. Pomieszczenia te powinny być oznakowane i niedostępne dla osób niepowołanych, tj. zamykane na klucz oraz dobrze wentylowane. Temperatura pomieszczeń przeznaczonych do przechowywanie pestycydów nie powinna spadać poniżej 00C, a jeżeli w budynku znajdują się okna, należy wyposażyć je w szyby ograniczające oddziaływanie promieni słonecznych.
Niewielkie ilości środków można składować np. w zamkniętych szafach lub skrzyniach. Miejsca te należy oznakować napisem „ŚRODKI OCHRONY ROŚLIN". Zamykane szafy lub skrzynie powinny być wyposażone w dno zapobiegające przed przenikaniem do podłoża rozlanych chemikaliów.
W miejscu składowania można przechowywać wyłącznie opryski w oryginalnych opakowaniach, oznakowane etykietą - instrukcją stosowania środka ochrony roślin producenta.

Postępowanie z opróżnionymi opakowaniami

Zgodnie z instrukcjami - etykietami stosowania - opróżnione opakowania po środkach ochrony roślin należy trzykrotnie przepłukać wodą, a popłuczyny wlać do zbiornika opryskiwacza z cieczą użytkową i zużyć na polu, na którym dokonuje się oprysku z użyciem danego środka. Opróżnione i przepłukane opakowania należy gromadzić w worku foliowym lub plastikowym pojemniku i przechowywać w miejscu znajdującym się z dala od osób niepowołanych oraz żywności i pasz. Następnie opróżnione, oczyszczone i zabezpieczone opakowania należy dostarczyć do punktu sprzedaży środków ochrony roślin, w którym były one zakupione, jeżeli obowiązek taki wynika z etykiety - instrukcji stosowania tego środka.

Stosowanie środków ochrony roślin

Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie roślin można stosować tylko i wyłącznie środki ochrony roślin dopuszczone do obrotu. Przed użyciem jakiegokolwiek z nich należy dokładnie zapoznać się z etykietą, stanowiącą instrukcję stosowania. Etykieta zawiera wszystkie niezbędne informacje, dotyczące bezpiecznego stosowania środka ochrony roślin.
Opryski można stosować wyłącznie do celów i w ilości określonej na etykiecie-instrukcji stosowania. Zaleca się, aby zastosowana dawka była najniższa z zalecanych ilości. Środki te należy stosować tylko i wyłącznie na roślinę uprawną i na powierzchnię, która tego wymaga.
Opryski mogą wykonywać tylko te osoby, które ukończyły szkolenie w zakresie ich stosowania oraz posiadają aktualne zaświadczenie o ukończeniu tego szkolenia. Zaświadczenie ważne jest przez okres 5 lat.
Sprzęt do wykonywania zabiegów musi być sprawny technicznie. Badania sprawności technicznej opryskiwaczy powinny być przeprowadzane w odstępach czasu nie dłuższych niż 3 lata.
Środki ochrony roślin można stosować na polach oddalonych co najmniej 5 m od dróg publicznych i co najmniej 20 m od zabudowań, ogrodów działkowych, pasiek, plantacji roślin zielarskich, rezerwatów i parków przyrody, linii brzegowej wód powierzchniowych oraz od granic strefy ochronnej ujęć wody pitnej. Nie wolno stosować oprysku przy wietrze powyżej 3 m/s; w gorące bezwietrzne dni oraz bezpośrednio przed i po deszczu.
W celu ograniczenia znoszenia cieczy opryskowej przez wiatr, przed planowanym zabiegiem należy zapoznać się z prognozą pogody, a w szczególności z siłą i kierunkiem wiatru, sprawdzić czy opryskiwacz jest sprawny technicznie, czy jest wyposażony w rozpylacze zapobiegające znoszeniu, ustawić belkę opryskiwacza na odpowiedniej wysokości, utrzymywać szybkość przejazdu opryskiwacza oraz ciśnienie, które zapewni dawkę i objętość przewidzianą dla stosowanego preparatu. Na początku sezonu oprysków, po zmianie końcówek rozpylaczy lub innych części, należy przeprowadzić kalibrację opryskiwacza.

Karencja i prewencja

Rolnicy stosujący opryski muszą zachować okresy karencji i prewencji.
Okres karencji środka ochrony roślin to czas, jaki powinien upłynąć od dnia jego zastosowania do dnia zbioru roślin lub produktów roślinnych przeznaczonych do konsumpcji.
Okres prewencji środka ochrony roślin to czas po jego zastosowaniu, w którym człowiek i zwierzęta nie powinny stykać się ani przebywać w pobliżu miejsc, w których zastosowano preparat.
Rolnik stosujący opryski zobowiązany jest do prowadzenia ewidencji wykonywanych zabiegów środkami ochrony roślin i przechowywania jej co najmniej przez okres 2 lat od dnia wykonania zabiegu. Ewidencja powinna zawierać nazwę rośliny, produktu roślinnego lub przedmiotu; powierzchnię uprawy, powierzchnie, na której są wykonywane zabiegi ochrony roślin oraz terminy ich wykonania, a poza tym nazwy stosowanych środków ochrony roślin i ich dawki oraz przyczyny zastosowania środków ochrony roślin.

Anna Milczarczyk
MODR Oddział w Ostrołęce

Źródło:
1. „Ochrona środowiska w gospodarstwie rolnym". Poradnik dla doradcy.
2. „Minimalne wymagania wzajemnej zgodności (cross-compliance) dla gospodarstw rolnych
objętych systemem płatności bezpośrednich oraz płatnościami w ramach zrównoważonego
gospodarowania na gruntach rolnych i leśnych". Przewodnik dla doradców.
3. „Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej"