Segregacja odpadów w gospodarstwie domowym.
Najbardziej korzystnym i trwałym sposobem rozwiązania tego problemu jest unikanie powstawania odpadów. Wszelkie technologie utylizacji powinny być stosowane dopiero dla tych ich rodzajów, których nie da się już w żaden inny sposób zużyć.
Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe oraz obiekty infrastruktury, jak handel, usługi i rzemiosło, szkolnictwo, budynki turystyczne, targowiska. Szacuje się, że w 2008 roku na jednego mieszkańca terenów objętych obsługą usuwania resztek przypadło około 2,5 m3 wytworzonych odpadów. Ich ilość uzależniona jest od poziomu konsumpcji indywidualnej oraz modelu konsumpcji i świadomości ekologicznej całego społeczeństwa. Wciąż zmienia się istotnie także skład odpadów. Coraz większy udział mają w nich tworzywa sztuczne. Wiąże się to z rosnącą konsumpcją oraz stosowaniem przez producentów opakowań jednorazowego użytku, często nie podlegających biodegradacji.
Odpady bytowe z osiedli wiejskich różnią się składem (właściwościami) od odpadów bytowych miejskich - znacznie mniej jest w nich papieru i resztek żywności, dominują za to najtrudniejsze do zagospodarowania opakowania z tworzyw sztucznych (po nawozach, środkach ochrony roślin), złom metalowy i tekstylia.
Rodzaje odpadów w gospodarstwie domowym
Statystyczny mieszkaniec wyrzuca rocznie:
• 80 kg odpadów produktów spożywczych;
• 47 kg papieru;
• 20 kg szkła;
• 9 kg metalu;
Analizując odpady w gospodarstwie domowym (w Polsce) jako potencjalne źródło surowców wtórnych można w nich wyróżnić cztery zasadnicze grupy:
I Traktowane realnie jako surowce wtórne produkty niekonsumpcyjne, takie jak papier, tworzywa sztuczne, szkło, metale, tekstylia - stanowią ok. 30% masy odpadów.
II Rzadko traktowane jako surowce wtórne odpady kuchenne z przygotowania posiłków, resztek pożywienia itp., stanowiące ok. 50% masy odpadów.
III Nie rozważane na ogół jako potencjalne surowce wtórne odpady paleniskowe z ogrzewania sezonowego mieszkań, głównie popiół i żużel, stanowiące do 20% masy odpadów.
IV Inne odpady o wątpliwej wartości surowcowej, występujące sporadycznie lub nieprzydatne do recyklingu ze względu na bezpieczeństwo ekologiczne, np. chemikalia i pozostałości z porządków domowych.
Obserwowane w ostatnim okresie tendencje zmian ilościowych i jakościowych odpadów komunalnych wskazują na:
1. Znaczny wzrost ilościowy (objętościowy) opakowań,
2. Zmniejszanie się ilości pozostałości po spalaniu węgla i koksu (wzrost zużycia gazu, oleju i prądu elektrycznego do ogrzewania mieszkań),
3. Utrzymywanie się na stałym, wysokim poziomie zawartości organicznych odpadów kuchennych.
Wielokrotny użytek
Wielokrotny użytek jest ponownym wykorzystaniem materiałów (czy produktów) o zminimalizowanej ilości składników materiałowych, charakteryzujących się minimum niebezpiecznych właściwości - czyli wytworzonych w możliwie najbardziej czysty sposób.
Przykładem wielokrotnego użytku może być:
- Wykorzystywanie czystej strony zapisanego papieru do notowania zleceń telefonicznych czy przesyłania faksów.
- Stosowanie butelek wielokrotnego użytku (jak Ecover) na domowe środki czyszczące i kosmetyki, szampony Body Shop oraz butelki na mleko i napoje ze szkła.
- Zamiast jednorazowych baterii kupowanie takich, które nadają się do doładowania tzw. „akumulatorki" wraz z ładowarką (ich zastosowanie jest tańsze), w miarę możliwości stosowanie w domu zasilaczy odbiorników radiowych, magnetofonów czy walkmanów.
- Wielokrotne używanie reklamówek plastikowych i toreb, jeśli jest to możliwe.
- Korzystanie z gazet i magazynów razem z przyjaciółmi, w ten sposób ograniczamy ilość zużywanego papieru.
- Wynajem oraz pożyczanie sprzętu, którego używa się okazjonalnie, przykładem tego może być wiertarka, piła elektryczna.
- Kupowanie napojów, jedzenia i środków chemicznych w opakowaniach, które można zwrócić lub ponownie napełnić. Unikanie jednorazowych butelek, puszek czy kartonów. W świetle nowej ustawy w każdym sklepie na półce obok produktów zapakowanych w opakowania jednorazowe musi znaleźć się produkt w opakowaniu zwrotnym.
- Podarowanie organizacji dobroczynnej ubrań i butów, w których już nie chodzimy, ze względu na zmienny gust, wrażliwość na modę lub po prostu wyrośliśmy z nich.
- Ofiarowywanie lub sprzedaż nieprzydatnych zabawek.
- Unikanie korzystania z naczyń jednorazowych.
- Wielokrotnie używanie słoików, weków po różnego rodzaju przetworach w gospodarstwie domowym.
Zagadnienia gospodarki odpadami zaliczane jest do spraw priorytetowych i znalazło to odzwierciedlenie w aktualnie obowiązującym prawie z zakresu ochrony środowiska. Celowym jest także tworzenie struktur organizacyjnych przez łączenie się gmin w związki mające na celu wspólną gospodarkę odpadami. Niezbędne jest jednak stworzenie mechanizmów ekonomicznych wpływających na opłacalność stosowania surowców pochodzących z odzysku.
Chcąc zmniejszyć ilości wytwarzanych odpadów należy dążyć do stosowania niskoodpadowych, czystszych technologii produkcji, zapewniających produkcyjne wykorzystanie wszystkich składników przerobionych wcześniej surowców. Jednocześnie celowa jest kontynuacja badań nad nowymi technologiami w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów.
Małgorzata Jaczewska
MODR Oddział Siedlce