Programu rolnośrodowiskowy - dodatkowe płatności

Jednym z działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-13 jest program rolnośrodowiskowy. Rolnik, który dobrowolnie zobowiąże się do realizacji tego programu otrzyma dodatkowo - oprócz dopłat bezpośrednich - płatność rolnośrodowiskową wypłacaną corocznie przez 5 lat. Ma ona zrekompensować poniesione w gospodarstwie dodatkowe koszty wynikłe z wdrażania programu rolnośrodowiskowego, lub część utraconego z tego tytułu dochodu. Wiele pakietów wchodzących w skład programu polega bowiem na np. ograniczeniu lub zakazie stosowania nawozów azotowych, zmniejszeniu liczby pokosów na łąkach itp., co wiąże się ze zmniejszeniem plonów.

Jednakże trudna sytuacja w rolnictwie przejawiająca się z jednej strony trudnościami ze zbytem produktów rolnych czy niskimi cenami produktów roślinnych, a z drugiej bardzo wysokimi cenami nawozów mineralnych i oprysków, i tak zmusza rolników do ograniczania nakładów, lub przestawiania się na produkcję zbliżoną do ekologicznej.

Wymogi na pięć lat

Dopłaty rolnośrodowiskowe płacone są w przeliczeniu na ha, lub sztukę zwierzęcia lokalnych ras zagrożonych wyginięciem, mogą wspomóc budżety rodzinne i pomóc przetrwać gospodarstwom. Trzeba jednak wiedzieć, że dopłaty te zobowiązują do realizacji konkretnych szczegółowych zadań, zależnie od wybranych pakietów rolnośrodowiskowych, a jednocześnie do zachowania nieraz wysokich wymogów w gospodarstwie. Może to być szczególnie kłopotliwe w niektórych gospodarstwach prowadzących produkcję zwierzęcą.

Podstawowe wymagania w gospodarstwie prowadzącym program rolnośrodowiskowy to obowiązkowe normy związane głównie z ochroną środowiska, np. dotyczące przechowywania i stosowania nawozów mineralnych i naturalnych, środków ochrony roślin.

Ponadto obowiązują wspólne wymogi dla wszystkich pakietów, tj. realizacja programu przez okres 5 lat, utrzymanie stałej powierzchni trwałych użytków zielonych w gospodarstwie i prowadzenie przez ten czas rejestru działalności rolnośrodowiskowej.

Zobowiązanie rolnośrodowiskowe nie podlega zmianom w trakcie realizacji. Wyjątkiem jest możliwość jednorazowego zwiększenia powierzchni użytków rolnych w ramach pakietów przyrodniczych w drugim lub trzecim roku realizacji programu oraz możliwość dodania niektórych pakietów.

W programie wyodrębnia się…

… 8 pakietów i ponad 40 wariantów. W gospodarstwie można realizować dowolną ilość tych pakietów - także na ziemi dzierżawionej - lecz nie wszystkie z nich można łączyć na poziomie gospodarstwa, i nie wszystkie na tej samej powierzchni.

Płatności rolnośrodowiskowe wynikające z realizacji wybranych pakietów będą sumowane na danej powierzchni.

Największym zainteresowaniem wśród rolników cieszą się pakiety: 3 – „utrzymanie łąk ekstensywnych”, 8 – „ochrona gleb i wód”, oraz 2 – „rolnictwo ekologiczne”.

Decydując się na pakiet 3 – Ekstensywne trwałe użytki zielone (płatność 500 zł/ha), należy zapoznać się z jego wymaganiami, którymi są np.:

- ograniczenie nawożenia azotem do 60 kg czystego składnika na 1 ha na rok,

- ograniczenia w prowadzeniu zabiegów agrotechnicznych,

- zakaz prowadzenia działań wpływających na odwodnienie terenu,

- konieczność pozostawiania co roku przez 5 lat 5-10% powierzchni nieskoszonej, za każdym razem w innym miejscu,

- możliwość wykonania max 2 pokosów w terminie od 1 czerwca do 30 września,

- konieczność usunięcia skoszonej masy w terminie 2 tygodni.

W tych warunkach zebrany plon może być mniejszy i o gorszej jakości, trzeba więc przekalkulować, czy opłaca się realizować ten pakiet w gospodarstwie. W dużym stopniu zależeć to będzie od rodzaju i położenia łąk oraz od kierunku działalności tego gospodarstwa.

Pakiet 8. - Ochrona gleb i wód

Polega on na siewie międzyplonów, które trzeba pozostawić na polu na zimę a dopiero po 1 marca przeorać. Są zalety i wady realizacji tego pakietu, m. in. międzyplon chroni glebę przed wymywaniem azotu i innych składników pokarmowych oraz przed erozją, a część zielonej masy można wykorzystać na paszę lub dobry nawóz zielony.

Z drugiej strony można doprowadzić do przesuszenia gleb słabych, lekkich czy opóźnić wiosenne siewy roślin następczych. Nie warto też wysiewać międzyplonu zbyt późno, choć dopuszczalny jest termin do końca września.

Płatność rolnośrodowiskowa do 1 ha międzyplonu ozimego ( np. żyta, mieszanki wyki z żytem) wynosi 420 zł, a do 1 ha międzyplonu ścierniskowego – 400 zł.

Coś dla gospodarstw ekstensywnych

W gospodarstwach takich, stosujących małe ilości nawozów i środków ochrony roślin, można wprowadzić pakiet 2 – Rolnictwo ekologiczne. Warunkiem uczestnictwa w nim jest rozpoczęcie procedury przestawiania gospodarstwa na produkcję rolną metodą ekologiczną pod kontrolą upoważnionej jednostki certyfikującej.

Najpopularniejsze warianty to: uprawy rolnicze (np. zboże) – ok. 800 zł/ha, trwałe użytki zielone – ok. 300 zł/ha, uprawy sadownicze i jagodowe – płatność rolnośrodowiskowa dla gospodarstwa w okresie przestawiania na produkcję ekologiczną wynosi 1800 zł/ha, później, gdy gospodarstwo otrzyma certyfikat – 1540 zł/ha. W tym ostatnim wariancie musi być spełniony też warunek minimalnej obsady na 1ha drzew i krzewów owocowych oraz musi być zastosowany materiał szkółkarski elitarny i kwalifikowany, spełniający wymagania dotyczące wysokości i grubości roślin. Jest jeszcze wariant – Pozostałe uprawy sadownicze i jagodowe obejmujący uprawę np. aronii, orzechów, gdzie płatność wynosi odpowiednio od 800 zł do 650 zł/ha.

Ochrona środowiska

Cele programu rolnośrodowiskowego związane z ochroną środowiska przejawiają się szczególnie w pakietach przyrodniczych 4 i 5, które polegają na przywracaniu walorów lub utrzymywaniu stanu cennych siedlisk przyrodniczych, takich jak np. szuwary wielkoturzycowe, czy półnaturalne łąki wilgotne. W ramach tych pakietów chronione są też zagrożone wyginięciem gatunki ptaków, np. czajka, błotniak łąkowy i derkacz.

Już trzeba składać wnioski!

Nie sposób opisać tu, nawet pobieżnie, wszystkich pakietów i wariantów. Wszelkie informacje na ich temat oraz odpłatną pomoc przy sporządzaniu niezbędnej dokumentacji

tj. planu rolnośrodowiskowego i wniosku można uzyskać u certyfikowanych doradców rolnośrodowiskowych w PZD MODR. Wykaz takich doradców można znaleźć na stronie internetowej Mazowieckiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego.

Wniosek rolnośrodowiskowy należy składać w terminie 15 marzec – 15 maj w biurach powiatowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. W tym roku można będzie na jednym wniosku wystąpić o dopłaty bezpośrednie i rolnośrodowiskowe. Plan rolnośrodowiskowy sporządzony przez doradcę rolnośrodowiskowego rolnik ma przechowywać w swoim gospodarstwie i zgodnie z nim realizować program rolnośrodowiskowy.

Podsumowując warto zapoznać się z programami rolnośrodowiskowym, tym bardziej, iż nie wiadomo, czy starczy środków na następne nabory wniosków rolnośrodowiskowych w latach 2011-13.

Ewa Stasiak

MODR Oddział Warszawa

Przyg. A.D.