Przetwórstwo jako innowacyjny sposób na poprawę dochodowości gospodarstw rolnych
Mimo uregulowań prawnych w zakresie przetwarzania i sprzedaży produktów na poziomie gospodarstwa, taka forma działalności jak RHD, sprzedaż bezpośrednia, dostawy bezpośrednie czy MOL rozwijają się powoli. Wynika to z konieczności dostosowania do zawiłych regulacji prawnych.
Sektor rolno-spożywczy jest ważnym źródłem dochodów dla obszarów wiejskich. Lokalna produkcja żywności od wielu lat jest elementem struktury obszarów wiejskich, a w ostatnich latach obserwuje się jej stały rozwój we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej. Dostrzega się coraz częściej strategiczne znaczenie promowania lokalnej żywności i krótkich łańcuchów dostaw na poziomie unijnym, krajowym i regionalnym. W nowych projektach dotyczących polityki rozwoju obszarów wiejskich w latach 2014-2020, przetwórstwo produktów rolnych i krótkie łańcuchy dostaw wskazuje się jako jeden z kilku specjalnych obszarów, w których państwa członkowskie mogą prowadzić programy i oferować skuteczną pomoc, służącą rozwojowi tej polityki i wspieraniu jej. Takie ukierunkowane wsparcie może prowadzić do tego, że sprzedaż bezpośrednia i przetwórstwo rolno-spożywcze oraz krótkie łańcuchy dostaw przestaną być jedynie marginalną działalnością, a przeobrażą się w jeden z głównych elementów produkcji rolnej i konsumpcji żywności w kraju i za granicą. Dzięki takiemu rozwiązaniu rolnicy otrzymują możliwość prowadzenia sprzedaży bezpośredniej płodów rolnych ze swojego gospodarstwa, a także wyrobów z mięsa, mleka i owoców na lokalnym rynku dla odbiorców detalicznych pod warunkiem spełnienia określonych wymogów.
MODR Warszawa zorganizował dwa wyjazdy studyjne dla grupy 50 uczestników, którzy odwiedzili gospodarstwa, mogące stanowić dla nich inspirację. Warsztaty dały im możliwość zdobycia praktycznych umiejętności z zakresu przetwórstwa mleka, mięsa i owoców.
Wyjazdy studyjne odbyły się w ramach operacji „Przetwórstwo jako innowacyjny sposób na poprawę dochodowości gospodarstw rolnych”. Celem operacji był transfer wiedzy i wdrażanie innowacji na obszarach wiejskich w zakresie produkcji żywności w warunkach domowych w ramach krótkich łańcuchów żywnościowych. Operacja stanowiła wsparcie innowacyjnych działań w ramach działalności pozarolniczej mieszkańców obszarów wiejskich i zakładała działania na rzecz tworzenia sieci kontaktów dla podmiotów, które będą wdrażać innowacyjne sposoby na poprawę dochodowości gospodarstw rolnych, poprzez bezpośrednie zaangażowanie w niej różnych podmiotów - doradcy, rolnicy, przedstawiciele organizacji pozarządowych.
Warsztaty z zakresu przetwórstwa mleka, mięsa i owoców zostały przeprowadzone przez Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie w Podlaskim Centrum Technologii Rolno-Spożywczych.
Warsztaty z przetwórstwa mięsa
Już w VIII wieku p.n.e. w „Odysei” Homera można się natknąć na wzmianki na temat kiełbasy, czyli rozdrobnionego mięsa wieprzowego w osłonce przygotowanej z jelita zwierzęcego. Polska z produkcji kiełbasy słynie od XIV wieku. Przyczyniły się do tego polowania, które odbywały się jesienią i zimą, a jednym z ich celów było zaopatrzenie dworu w zapas kiełbasy. Umiejętność robienia kiełbasy była pożądana w czasach saskich - wówczas kucharz szlachecki musiał wykazać się wiedzą niezbędną do sporządzenia kiełbasy na 12 sposobów, kucharz pański takich metod musiał znać już 24.
Nasi uczestnicy podczas warsztatów wykonali kiełbasę białą oraz palcówkę.
Zdjęcie: biała kiełbasa wytworzona przez uczestników
Zdjęcie: produkcja kiełbasy białej – II grupa
Zdjęcie: przetwórstwo mięsa
Zdjęcie: Warsztaty z przetwórstwa mięsa – I grupa
Zdjęcie: warsztaty z przetwórstwa mięsa – II grupa
Warsztaty z przetwórstwa mleka
Historycy wskazują, że przetwórstwo mleka zaczęło się od jogurtu, który powstał w naturalny sposób podczas przewożenia mleka. Natomiast ser powstał podczas transportowania w bukłakach z żołądkach jagnięcych mleka, które pod wpływem temperatury i ciągłego mieszania przechodziło proces koagulacji, czyli przeobrażenia z płynnego mleka w galaretowatą substancję. Zrozumiano, że w żołądku jagnięcym, kozim czy cielęcym znajdują się enzymy, które fermentują mleko zupełnie inaczej, niż ma to miejsce, gdy mleko ukwaszają kultury bakterii znajdujące się w powietrzu.
Sery dzielimy ze względu na sposób wytwarzania, czyli proces technologiczny – podpuszczkowe, kwasowe, podpuszczkowo-kwasowe i zwarowe. Potocznie sery dzielimy na białe i żółte, a także ze względu na pochodzenie mleka – krowie, owcze i kozie.
W ramach warsztatów uczestnicy sami wykonali ser typu korycińskiego oraz ser feta.
Zdjęcie: przepis na ser podpuszczkowy - Wiadomości rolnicze numer 37 (kwiecień 2021) - strona 47
Zdjęcie: produkcja sera typu korycińskiego
Zdjęcie: ser typu korycińskiego
Zdjęcie: Warsztaty z przetwórstwa owoców
Najstarsza historia produkcji soków związana jest z ugniataniem owoców na papkę, z której następnie wyciskano sok. Nieco później pojawiły się tarki, które zastąpiły młynki i tłuczki aptekarskie. Do wyciskania soku służyła zwykle chusta. Już w tamtych czasach bardzo często dodawano do soków owocowych i warzywnych różnego rodzaju zioła mające za zadanie wsparcie właściwości leczniczych soków.
W ramach warsztatów przeprowadzono pokaz wytwarzania soków z jabłek.
Zdjęcie: przetwórstwo owoców – produkcja soków
Zdjęcie: linia do produkcji soków
Sery z Puszczy Białowieskiej - rodzinne gospodarstwo serowarskie, które dzięki pasji właścicieli ma w swojej bogatej ofercie sery podpuszczkowe, twaróg, ser dojrzewający i jogurty. Warto wspomnieć o niebieskim serze, który kolor i smak zawdzięcza lawendzie czy serze obsypowanym popiołem. Produkty charakteryzuje jakość i różnorodność.
Zdjęcie: Sery z Puszczy Białowieskiej
Zdjęcie: wizyta w serowarni Sery z Puszczy Białowieskiej
Dażynka – Nadbużańskie Smaki, czyli wizyta studyjna w rodzinnej masarni i serowarni, w której wytwarzane są produkty w oparciu o tradycyjne, dawne receptury przekazywane z pokolenia na pokolenie. Produkty otrzymują nagrody w kulinarnych konkursach na szczeblu regionalnym, wojewódzkim i krajowym. Wyroby nie zawierają sztucznych dodatków - konserwantów, barwników czy polepszaczy smaku.
Zdjęcie: Pani Grażyna Putkowska - współwłaścicielka Dażynka Nadbużańskie smaki
Zdjęcie: degustacja produktów Dażynka Nadbużańskie Smaki
Zdjęcie: uczestnicy wyjazdu studyjnego – I grupa
Zdjęcie: uczestnicy wyjazdu studyjnego – II grupa